8. ගාමණිසංයුත්‌තං
1. චණ්‌ඩසුත්‌තං
353. සාවත්‌ථිනිදානං . අථ ඛො චණ්‌ඩො ගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො චණ්‌ඩො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘කො නු ඛො, භන්‌තෙ, හෙතු, කො පච්‌චයො යෙන මිධෙකච්‌චො චණ්‌ඩො චණ්‌ඩොත්‌වෙව [යෙන මිධෙකච්‌චො චණ්‌ඩොතෙව (සී. පී.)] සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡති. කො පන, භන්‌තෙ, හෙතු, කො පච්‌චයො යෙන මිධෙකච්‌චො සොරතො සොරතොත්‌වෙව [යෙන මිධෙකච්‌චො සුරතොතෙව (සී. පී.)] සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡතී’’ති? ‘‘ඉධ, ගාමණි, එකච්‌චස්‌ස රාගො අප්‌පහීනො හොති. රාගස්‌ස අප්‌පහීනත්‌තා පරෙ කොපෙන්‌ති, පරෙහි කොපියමානො කොපං පාතුකරොති. සො චණ්‌ඩොත්‌වෙව සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡති. දොසො අප්‌පහීනො හොති. දොසස්‌ස අප්‌පහීනත්‌තා පරෙ කොපෙන්‌ති, පරෙහි කොපියමානො කොපං පාතුකරොති. සො චණ්‌ඩොත්‌වෙව සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡති. මොහො අප්‌පහීනො හොති. මොහස්‌ස අප්‌පහීනත්‌තා පරෙ කොපෙන්‌ති, පරෙහි කොපියමානො කොපං පාතුකරොති. සො චණ්‌ඩොත්‌වෙව සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡති. අයං ඛො, ගාමණි, හෙතු, අයං පච්‌චයො යෙන මිධෙකච්‌චො චණ්‌ඩො චණ්‌ඩොත්‌වෙව සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡති’’.
‘‘ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චස්‌ස රාගො පහීනො හොති. රාගස්‌ස පහීනත්‌තා පරෙ න කොපෙන්‌ති, පරෙහි කොපියමානො කොපං න පාතුකරොති. සො සොරතොත්‌වෙව සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡති. දොසො පහීනො හොති. දොසස්‌ස පහීනත්‌තා පරෙ න කොපෙන්‌ති, පරෙහි කොපියමානො කොපං න පාතුකරොති. සො සොරතොත්‌වෙව සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡති. මොහො පහීනො හොති. මොහස්‌ස පහීනත්‌තා පරෙ න කොපෙන්‌ති, පරෙහි කොපියමානො කොපං න පාතුකරොති. සො සොරතොත්‌වෙව සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡති. අයං ඛො, ගාමණි, හෙතු අයං පච්‌චයො යෙන මිධෙකච්‌චො සොරතො සොරතොත්‌වෙව සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡතී’’ති.
එවං වුත්‌තෙ, චණ්‌ඩො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ, අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ! සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, නික්‌කුජ්‌ජිතං වා උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍ය, පටිච්‌ඡන්‌නං වා විවරෙය්‍ය, මූළ්‌හස්‌ස වා මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍ය, අන්‌ධකාරෙ වා තෙලපජ්‌ජොතං ධාරෙය්‍ය – චක්‌ඛුමන්‌තො රූපානි දක්‌ඛන්‌තීති; එවමෙවං භගවතා අනෙකපරියායෙන ධම්‌මො පකාසිතො. එසාහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං සරණං ගච්‌ඡාමි ධම්‌මඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌ච. උපාසකං මං භගවා ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. පඨමං.
2. තාලපුටසුත්‌තං
354. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්‌දකනිවාපෙ. අථ ඛො තාලපුටො [තාලපුත්‌තො (සී. ස්‍යා. කං.)] නටගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො තාලපුටො නටගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකානං ආචරියපාචරියානං නටානං භාසමානානං – ‘යො සො නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ සච්‌චාලිකෙන ජනං හාසෙති රමෙති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති. ඉධ භගවා කිමාහා’’ති? ‘‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං. මා මං එතං පුච්‌ඡී’’ති. දුතියම්‌පි ඛො තාලපුටො නටගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකානං ආචරියපාචරියානං නටානං භාසමානානං – ‘යො සො නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ සච්‌චාලිකෙන ජනං හාසෙති රමෙති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති. ඉධ භගවා කිමාහා’’ති? ‘‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං. මා මං එතං පුච්‌ඡී’’ති. තතියම්‌පි ඛො තාලපුටො නටගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකානං ආචරියපාචරියානං නටානං භාසමානානං – ‘යො සො නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ සච්‌චාලිකෙන ජනං හාසෙති රමෙති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති. ඉධ භගවා කිමාහා’’ති?
‘‘අද්‌ධා ඛො ත්‍යාහං, ගාමණි, න ලභාමි [නාලත්‌ථං (ස්‍යා. කං. පී. ක.)] – ‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං, මා මං එතං පුච්‌ඡී’ති. අපි ච ත්‍යාහං බ්‍යාකරිස්‌සාමි. පුබ්‌බෙ ඛො, ගාමණි, සත්‌තා අවීතරාගා රාගබන්‌ධනබද්‌ධා. තෙසං නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ යෙ ධම්‌මා රජනීයා තෙ උපසංහරති භිය්‍යොසොමත්‌තාය. පුබ්‌බෙ ඛො, ගාමණි, සත්‌තා අවීතදොසා දොසබන්‌ධනබද්‌ධා. තෙසං නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ යෙ ධම්‌මා දොසනීයා තෙ උපසංහරති භිය්‍යොසොමත්‌තාය. පුබ්‌බෙ ඛො, ගාමණි , සත්‌තා අවීතමොහා මොහබන්‌ධනබද්‌ධා. තෙසං නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ යෙ ධම්‌මා මොහනීයා තෙ උපසංහරති භිය්‍යොසොමත්‌තාය. සො අත්‌තනා මත්‌තො පමත්‌තො පරෙ මදෙත්‌වා පමාදෙත්‌වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසො නාම නිරයො තත්‌ථ උපපජ්‌ජති. සචෙ ඛො පනස්‌ස එවංදිට්‌ඨි හොති – ‘යො සො නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ සච්‌චාලිකෙන ජනං හාසෙති රමෙති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති, සාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි. මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකස්‌ස ඛො පනාහං, ගාමණි, පුරිසපුග්‌ගලස්‌ස ද්‌වින්‌නං ගතීනං අඤ්‌ඤතරං ගතිං වදාමි – නිරයං වා තිරච්‌ඡානයොනිං වා’’ති.
එවං වුත්‌තෙ, තාලපුටො නටගාමණි, පරොදි, අස්‌සූනි පවත්‌තෙසි. ‘‘එතං ඛො ත්‍යාහං, ගාමණි, නාලත්‌ථං – ‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං; මා මං එතං පුච්‌ඡී’’’ති. ‘‘නාහං, භන්‌තෙ, එතං රොදාමි යං මං භගවා එවමාහ; අපි චාහං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකෙහි ආචරියපාචරියෙහි නටෙහි දීඝරත්‌තං නිකතො වඤ්‌චිතො පලුද්‌ධො – ‘යො සො නටො රඞ්‌ගමජ්‌ඣෙ සමජ්‌ජමජ්‌ඣෙ සච්‌චාලිකෙන ජනං හාසෙති රමෙති සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පහාසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’’’ති. ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ, අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ! සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, නික්‌කුජ්‌ජිතං වා උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍ය, පටිච්‌ඡන්‌නං වා විවරෙය්‍ය, මූළ්‌හස්‌ස වා මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍ය, අන්‌ධකාරෙ වා තෙලපජ්‌ජොතං ධාරෙය්‍ය – චක්‌ඛුමන්‌තො රූපානි දක්‌ඛන්‌තීති; එවමෙවං භගවතා අනෙකපරියායෙන ධම්‌මො පකාසිතො. එසාහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං සරණං ගච්‌ඡාමි ධම්‌මඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌ච. ලභෙය්‍යාහං, භන්‌තෙ, භගවතො සන්‌තිකෙ පබ්‌බජ්‌ජං, ලභෙය්‍යං උපසම්‌පද’’න්‌ති. අලත්‌ථ ඛො තාලපුටො නටගාමණි භගවතො සන්‌තිකෙ පබ්‌බජ්‌ජං, අලත්‌ථ උපසම්‌පදං. අචිරූපසම්‌පන්‌නො ච පනායස්‌මා තාලපුටො…පෙ.… අරහතං අහොසීති. දුතියං.
3. යොධාජීවසුත්‌තං
355. අථ ඛො යොධාජීවො ගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා…පෙ.… එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො යොධාජීවො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකානං ආචරියපාචරියානං යොධාජීවානං භාසමානානං – ‘යො සො යොධාජීවො සඞ්‌ගාමෙ උස්‌සහති වායමති, තමෙනං උස්‌සහන්‌තං වායමන්‌තං පරෙ හනන්‌ති පරියාපාදෙන්‌ති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පරජිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති. ඉධ භගවා කිමාහා’’ති? ‘‘අලං , ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං; මා මං එතං පුච්‌ඡී’’ති. දුතියම්‌පි ඛො…පෙ.… තතියම්‌පි ඛො යොධාජීවො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකානං ආචරියපාචරියානං යොධාජීවානං භාසමානානං – ‘යො සො යොධාජීවො සඞ්‌ගාමෙ උස්‌සහති වායමති, තමෙනං උස්‌සහන්‌තං වායමන්‌තං පරෙ හනන්‌ති පරියාපාදෙන්‌ති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පරජිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති. ඉධ භගවා කිමාහා’’ති?
‘‘අද්‌ධා ඛො ත්‍යාහං, ගාමණි, න ලභාමි – ‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං; මා මං එතං පුච්‌ඡී’ති. අපි ච ත්‍යාහං බ්‍යාකරිස්‌සාමි. යො සො, ගාමණි, යොධාජීවො සඞ්‌ගාමෙ උස්‌සහති වායමති, තස්‌ස තං චිත්‌තං පුබ්‌බෙ ගහිතං [හීනං (සී. පී.)] දුක්‌කටං දුප්‌පණිහිතං – ‘ඉමෙ සත්‌තා හඤ්‌ඤන්‌තු වා බජ්‌ඣන්‌තු වා උච්‌ඡිජ්‌ජන්‌තු වා විනස්‌සන්‌තු වා මා වා අහෙසුං ඉති වා’ති. තමෙනං උස්‌සහන්‌තං වායමන්‌තං පරෙ හනන්‌ති පරියාපාදෙන්‌ති; සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පරජිතො නාම නිරයො තත්‌ථ උපපජ්‌ජතීති. සචෙ ඛො පනස්‌ස එවං දිට්‌ඨි හොති – ‘යො සො යොධාජීවො සඞ්‌ගාමෙ උස්‌සහති වායමති තමෙනං උස්‌සහන්‌තං වායමන්‌තං පරෙ හනන්‌ති පරියාපාදෙන්‌ති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පරජිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති, සාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි. මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකස්‌ස ඛො පනාහං, ගාමණි, පුරිසපුග්‌ගලස්‌ස ද්‌වින්‌නං ගතීනං අඤ්‌ඤතරං ගතිං වදාමි – නිරයං වා තිරච්‌ඡානයොනිං වා’’ති.
එවං වුත්‌තෙ, යොධාජීවො ගාමණි පරොදි, අස්‌සූනි පවත්‌තෙසි. ‘‘එතං ඛො ත්‍යාහං, ගාමණි, නාලත්‌ථං – ‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං; මා මං එතං පුච්‌ඡී’’’ති. ‘‘නාහං, භන්‌තෙ, එතං රොදාමි යං මං භගවා එවමාහ ; අපිචාහං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකෙහි ආචරියපාචරියෙහි යොධාජීවෙහි දීඝරත්‌තං නිකතො වඤ්‌චිතො පලුද්‌ධො – ‘යො සො යොධාජීවො සඞ්‌ගාමෙ උස්‌සහති වායමති, තමෙනං උස්‌සහන්‌තං වායමන්‌තං පරෙ හනන්‌ති පරියාපාදෙන්‌ති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පරජිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’’’ති. ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ…පෙ.… අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. තතියං.
4. හත්‌ථාරොහසුත්‌තං
356. අථ ඛො හත්‌ථාරොහො ගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා…පෙ.… අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගතන්‌ති. චතුත්‌ථං.
5. අස්‌සාරොහසුත්‌තං
357. අථ ඛො අස්‌සාරොහො ගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො අස්‌සාරොහො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකානං ආචරියපාචරියානං අස්‌සාරොහානං භාසමානානං – ‘යො සො අස්‌සාරොහො සඞ්‌ගාමෙ උස්‌සහති වායමති, තමෙනං උස්‌සහන්‌තං වායමන්‌තං පරෙ හනන්‌ති පරියාපාදෙන්‌ති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පරජිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති. ඉධ භගවා කිමාහා’’ති? ‘‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං; මා මං එතං පුච්‌ඡී’’ති. දුතියම්‌පි ඛො…පෙ.… තතියම්‌පි ඛො අස්‌සාරොහො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකානං ආචරියපාචරියානං අස්‌සාරොහානං භාසමානානං – ‘යො සො අස්‌සාරොහො සඞ්‌ගාමෙ උස්‌සහති වායමති, තමෙනං උස්‌සහන්‌තං වායමන්‌තං පරෙ හනන්‌ති පරියාපාදෙන්‌ති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පරජිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති. ඉධ භගවා කිමාහා’’ති?
‘‘අද්‌ධා ඛො ත්‍යාහං, ගාමණි, න ලභාමි – ‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං; මා මං එතං පුච්‌ඡී’ති. අපි ච ඛො ත්‍යාහං බ්‍යාකරිස්‌සාමි. යො සො, ගාමණි, අස්‌සාරොහො සඞ්‌ගාමෙ උස්‌සහති වායමති තස්‌ස තං චිත්‌තං පුබ්‌බෙ ගහිතං දුක්‌කටං දුප්‌පණිහිතං – ‘ඉමෙ සත්‌තා හඤ්‌ඤන්‌තු වා බජ්‌ඣන්‌තු වා උච්‌ඡිජ්‌ජන්‌තු වා විනස්‌සන්‌තු වා මා අහෙසුං ඉති වා’ති. තමෙනං උස්‌සහන්‌තං වායමන්‌තං පරෙ හනන්‌ති පරියාපාදෙන්‌ති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පරජිතො නාම නිරයො තත්‌ථ උපපජ්‌ජති. සචෙ ඛො පනස්‌ස එවං දිට්‌ඨි හොති – ‘යො සො අස්‌සාරොහො සඞ්‌ගාමෙ උස්‌සහති වායමති, තමෙනං උස්‌සහන්‌තං වායමන්‌තං පරෙ හනන්‌ති පරියාපාදෙන්‌ති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පරජිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’ති, සාස්‌ස හොති මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි. මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකස්‌ස ඛො පනාහං ගාමණි, පුරිසපුග්‌ගලස්‌ස ද්‌වින්‌නං ගතීනං අඤ්‌ඤතරං ගතිං වදාමි – නිරයං වා තිරච්‌ඡානයොනිං වා’’ති.
එවං වුත්‌තෙ, අස්‌සාරොහො ගාමණි පරොදි, අස්‌සූනි පවත්‌තෙසි. ‘‘එතං ඛො ත්‍යාහං, ගාමණි, නාලත්‌ථං – ‘අලං, ගාමණි, තිට්‌ඨතෙතං; මා මං එතං පුච්‌ඡී’’’ති. ‘‘නාහං, භන්‌තෙ, එතං රොදාමි යං මං භගවා එවමාහ. අපිචාහං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බකෙහි ආචරියපාචරියෙහි අස්‌සාරොහෙහි දීඝරත්‌තං නිකතො වඤ්‌චිතො පලුද්‌ධො – ‘යො සො අස්‌සාරොහො සඞ්‌ගාමෙ උස්‌සහති වායමති, තමෙනං උස්‌සහන්‌තං වායමන්‌තං පරෙ හනන්‌ති පරියාපාදෙන්‌ති, සො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පරජිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජතී’’’ති. ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ…පෙ.… අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. පඤ්‌චමං.
6. අසිබන්‌ධකපුත්‌තසුත්‌තං
358. එකං සමයං භගවා නාළන්‌දායං විහරති පාවාරිකම්‌බවනෙ. අථ ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘බ්‍රාහ්‌මණා, භන්‌තෙ, පච්‌ඡා භූමකා කාමණ්‌ඩලුකා සෙවාලමාලිකා උදකොරොහකා අග්‌ගිපරිචාරකා. තෙ මතං කාලඞ්‌කතං උය්‍යාපෙන්‌ති නාම සඤ්‌ඤාපෙන්‌ති නාම සග්‌ගං නාම ඔක්‌කාමෙන්‌ති. භගවා පන, භන්‌තෙ, අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො පහොති තථා කාතුං යථා සබ්‌බො ලොකො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජෙය්‍යා’’ති? ‘‘තෙන හි, ගාමණි, තඤ්‌ඤෙවෙත්‌ථ පටිපුච්‌ඡිස්‌සාමි. යථා තෙ ඛමෙය්‍ය තථා නං බ්‍යාකරෙය්‍යාසී’’ති.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, ඉධස්‌ස පුරිසො පාණාතිපාතී අදින්‌නාදායී කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරී මුසාවාදී පිසුණවාචො ඵරුසවාචො සම්‌ඵප්‌පලාපී අභිජ්‌ඣාලු බ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකො. තමෙනං මහා ජනකායො සඞ්‌ගම්‌ම සමාගම්‌ම ආයාචෙය්‍ය ථොමෙය්‍ය පඤ්‌ජලිකො අනුපරිසක්‌කෙය්‍ය – ‘අයං පුරිසො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජතූ’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි , අපි නු සො පුරිසො මහතො ජනකායස්‌ස ආයාචනහෙතු වා ථොමනහෙතු වා පඤ්‌ජලිකා අනුපරිසක්‌කනහෙතු වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘සෙය්‍යථාපි, ගාමණි, පුරිසො මහතිං පුථුසිලං ගම්‌භීරෙ උදකරහදෙ පක්‌ඛිපෙය්‍ය. තමෙනං මහා ජනකායො සඞ්‌ගම්‌ම සමාගම්‌ම ආයාචෙය්‍ය ථොමෙය්‍ය පඤ්‌ජලිකො අනුපරිසක්‌කෙය්‍ය – ‘උම්‌මුජ්‌ජ, භො පුථුසිලෙ, උප්‌ලව, භො පුථුසිලෙ , ථලමුප්‌ලව, භො පුථුසිලෙ’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, අපි නු සා පුථුසිලා මහතො ජනකායස්‌ස ආයාචනහෙතු වා ථොමනහෙතු වා පඤ්‌ජලිකා අනුපරිසක්‌කනහෙතු වා උම්‌මුජ්‌ජෙය්‍ය වා උප්‌ලවෙය්‍ය වා ථලං වා උප්‌ලවෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘එවමෙව ඛො, ගාමණි, යො සො පුරිසො පාණාතිපාතී අදින්‌නාදායී කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරී මුසාවාදී පිසුණවාචො ඵරුසවාචො සම්‌ඵප්‌පලාපී අභිජ්‌ඣාලු බ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකො. කිඤ්‌චාපි තං මහා ජනකායො සඞ්‌ගම්‌ම සමාගම්‌ම ආයාචෙය්‍ය ථොමෙය්‍ය පඤ්‌ජලිකො අනුපරිසක්‌කෙය්‍ය – ‘අයං පුරිසො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජතූ’’’ති, අථ ඛො සො පුරිසො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජෙය්‍ය.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, ඉධස්‌ස [ඉධ (ක.), ඉධ චස්‌ස (?)] පුරිසො පාණාතිපාතා පටිවිරතො අදින්‌නාදානා පටිවිරතො කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා පටිවිරතො මුසාවාදා පටිවිරතො පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො සම්‌ඵප්‌පලාපා පටිවිරතො අනභිජ්‌ඣාලු අබ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො සම්‌මාදිට්‌ඨිකො. තමෙනං මහා ජනකායො සඞ්‌ගම්‌ම සමාගම්‌ම ආයාචෙය්‍ය ථොමෙය්‍ය පඤ්‌ජලිකො අනුපරිසක්‌කෙය්‍ය – ‘අයං පුරිසො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජතූ’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, අපි නු සො පුරිසො මහතො ජනකායස්‌ස ආයාචනහෙතු වා ථොමනහෙතු වා පඤ්‌ජලිකා අනුපරිසක්‌කනහෙතු වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘සෙය්‍යථාපි, ගාමණි, පුරිසො සප්‌පිකුම්‌භං වා තෙලකුම්‌භං වා ගම්‌භීරෙ උදකරහදෙ ඔගාහෙත්‌වා භින්‌දෙය්‍ය. තත්‍ර යාස්‌ස සක්‌ඛරා වා කඨලා වා සා අධොගාමී [අධොගාමිනී (?)] අස්‌ස; යඤ්‌ච ඛ්‌වස්‌ස තත්‍ර සප්‌පි වා තෙලං වා තං උද්‌ධං ගාමි අස්‌ස. තමෙනං මහා ජනකායො සඞ්‌ගම්‌ම සමාගම්‌ම ආයාචෙය්‍ය ථොමෙය්‍ය පඤ්‌ජලිකො අනුපරිසක්‌කෙය්‍ය – ‘ඔසීද, භො සප්‌පිතෙල, සංසීද, භො සප්‌පිතෙල, අධො ගච්‌ඡ, භො සප්‌පිතෙලා’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, අපි නු තං සප්‌පිතෙලං මහතො ජනකායස්‌ස ආයාචනහෙතු වා ථොමනහෙතු වා පඤ්‌ජලිකා අනුපරිසක්‌කනහෙතු වා ඔසීදෙය්‍ය වා සංසීදෙය්‍ය වා අධො වා ගච්‌ඡෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘එවමෙව ඛො, ගාමණි, යො සො පුරිසො පාණාතිපාතා පටිවිරතො, අදින්‌නාදානා පටිවිරතො, කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා පටිවිරතො, මුසාවාදා පටිවිරතො, පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො, ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො , සම්‌ඵප්‌පලාපා පටිවිරතො, අනභිජ්‌ඣාලු, අබ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො, සම්‌මාදිට්‌ඨිකො, කිඤ්‌චාපි තං මහා ජනකායො සඞ්‌ගම්‌ම සමාගම්‌ම ආයාචෙය්‍ය ථොමෙය්‍ය පඤ්‌ජලිකො අනුපරිසක්‌කෙය්‍ය – ‘අයං පුරිසො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජතූ’ති, අථ ඛො සො පුරිසො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජෙය්‍යා’’ති. එවං වුත්‌තෙ, අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ…පෙ.… අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. ඡට්‌ඨං.
7. ඛෙත්‌තූපමසුත්‌තං
359. එකං සමයං භගවා නාළන්‌දායං විහරති පාවාරිකම්‌බවනෙ. අථ ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘නනු, භන්‌තෙ, භගවා සබ්‌බපාණභූතහිතානුකම්‌පී විහරතී’’ති? ‘‘එවං, ගාමණි, තථාගතො සබ්‌බපාණභූතහිතානුකම්‌පී විහරතී’’ති. ‘‘අථ කිඤ්‌චරහි, භන්‌තෙ, භගවා එකච්‌චානං සක්‌කච්‌චං ධම්‌මං දෙසෙති, එකච්‌චානං නො තථා සක්‌කච්‌චං ධම්‌මං දෙසෙතී’’ති? ‘‘තෙන හි, ගාමණි, තඤ්‌ඤෙවෙත්‌ථ පටිපුච්‌ඡිස්‌සාමි. යථා තෙ ඛමෙය්‍ය තථා නං බ්‍යාකරෙය්‍යාසි. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, ඉධස්‌සු [ඉධ (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] කස්‌සකස්‌ස ගහපතිනො තීණි ඛෙත්‌තානි – එකං ඛෙත්‌තං අග්‌ගං, එකං ඛෙත්‌තං මජ්‌ඣිමං, එකං ඛෙත්‌තං හීනං ජඞ්‌ගලං ඌසරං පාපභූමි. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, අසු කස්‌සකො ගහපති බීජානි පතිට්‌ඨාපෙතුකාමො කත්‌ථ පඨමං පතිට්‌ඨාපෙය්‍ය, යං වා අදුං ඛෙත්‌තං අග්‌ගං , යං වා අදුං ඛෙත්‌තං මජ්‌ඣිමං, යං වා අදුං ඛෙත්‌තං හීනං ජඞ්‌ගලං ඌසරං පාපභූමී’’ති? ‘‘අසු, භන්‌තෙ, කස්‌සකො ගහපති බීජානි පතිට්‌ඨාපෙතුකාමො යං අදුං ඛෙත්‌තං අග්‌ගං තත්‌ථ පතිට්‌ඨාපෙය්‍ය . තත්‌ථ පතිට්‌ඨාපෙත්‌වා යං අදුං ඛෙත්‌තං මජ්‌ඣිමං තත්‌ථ පතිට්‌ඨාපෙය්‍ය. තත්‌ථ පතිට්‌ඨාපෙත්‌වා යං අදුං ඛෙත්‌තං හීනං ජඞ්‌ගලං ඌසරං පාපභූමි තත්‌ථ පතිට්‌ඨාපෙය්‍යපි, නොපි පතිට්‌ඨාපෙය්‍ය. තං කිස්‌ස හෙතු? අන්‌තමසො ගොභත්‌තම්‌පි භවිස්‌සතී’’ති.
‘‘සෙය්‍යථාපි, ගාමණි, යං අදුං ඛෙත්‌තං අග්‌ගං; එවමෙව මය්‌හං භික්‌ඛුභික්‌ඛුනියො. තෙසාහං ධම්‌මං දෙසෙමි – ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං, සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙමි. තං කිස්‌ස හෙතු? එතෙ හි, ගාමණි, මංදීපා මංලෙණා මංතාණා මංසරණා විහරන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, ගාමණි, යං අදුං ඛෙත්‌තං මජ්‌ඣිමං; එවමෙව මය්‌හං උපාසකඋපාසිකායො. තෙසං පාහං ධම්‌මං දෙසෙමි – ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං, සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙමි. තං කිස්‌ස හෙතු? එතෙ හි, ගාමණි, මංදීපා මංලෙණා මංතාණා මංසරණා විහරන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, ගාමණි, යං අදුං ඛෙත්‌තං හීනං ජඞ්‌ගලං ඌසරං පාපභූමි; එවමෙව මය්‌හං අඤ්‌ඤතිත්‌ථියා සමණබ්‍රාහ්‌මණපරිබ්‌බාජකා . තෙසං පාහං ධම්‌මං දෙසෙමි – ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං, කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙමි. තං කිස්‌ස හෙතු? අප්‌පෙව නාම එකං පදම්‌පි ආජානෙය්‍යුං තං නෙසං අස්‌ස දීඝරත්‌තං හිතාය සුඛායා’’ති.
‘‘සෙය්‍යථාපි, ගාමණි, පුරිසස්‌ස තයො උදකමණිකා – එකො උදකමණිකො අච්‌ඡිද්‌දො අහාරී අපරිහාරී, එකො උදකමණිකො අච්‌ඡිද්‌දො හාරී පරිහාරී, එකො උදකමණිකො ඡිද්‌දො හාරී පරිහාරී. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, අසු පුරිසො උදකං නික්‌ඛිපිතුකාමො කත්‌ථ පඨමං නික්‌ඛිපෙය්‍ය, යො වා සො උදකමණිකො අච්‌ඡිද්‌දො අහාරී අපරිහාරී, යො වා සො උදකමණිකො අච්‌ඡිද්‌දො හාරී පරිහාරී, යො වා සො උදකමණිකො ඡිද්‌දො හාරී පරිහාරී’’ති? ‘‘අසු, භන්‌තෙ, පුරිසො උදකං නික්‌ඛිපිතුකාමො, යො සො උදකමණිකො අච්‌ඡිද්‌දො අහාරී අපරිහාරී තත්‌ථ නික්‌ඛිපෙය්‍ය, තත්‌ථ නික්‌ඛිපිත්‌වා, යො සො උදකමණිකො අච්‌ඡිද්‌දො හාරී පරිහාරී තත්‌ථ නික්‌ඛිපෙය්‍ය, තත්‌ථ නික්‌ඛිපිත්‌වා, යො සො උදකමණිකො ඡිද්‌දො හාරී පරිහාරී තත්‌ථ නික්‌ඛිපෙය්‍යපි, නොපි නික්‌ඛිපෙය්‍ය. තං කිස්‌ස හෙතු? අන්‌තමසො භණ්‌ඩධොවනම්‌පි භවිස්‌සතී’’ති.
‘‘සෙය්‍යථාපි, ගාමණි, යො සො උදකමණිකො අච්‌ඡිද්‌දො අහාරී අපරිහාරී; එවමෙව මය්‌හං භික්‌ඛුභික්‌ඛුනියො. තෙසාහං ධම්‌මං දෙසෙමි – ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං , කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙමි. තං කිස්‌ස හෙතු? එතෙ හි, ගාමණි, මංදීපා මංලෙණා මංතාණා මංසරණා විහරන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, ගාමණි, යො සො උදකමණිකො අච්‌ඡිද්‌දො හාරී පරිහාරී; එවමෙව මය්‌හං උපාසකඋපාසිකායො. තෙසාහං ධම්‌මං දෙසෙමි – ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං, කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙමි. තං කිස්‌ස හෙතු? එතෙ හි, ගාමණි, මංදීපා මංලෙණා මංතාණා මංසරණා විහරන්‌ති. සෙය්‍යථාපි, ගාමණි, යො සො උදකමණිකො ඡිද්‌දො හාරී පරිහාරී; එවමෙව මය්‌හං අඤ්‌ඤතිත්‌ථියා සමණබ්‍රාහ්‌මණපරිබ්‌බාජකා. තෙසාහං ධම්‌මං දෙසෙමි – ආදිකල්‍යාණං මජ්‌ඣෙකල්‍යාණං පරියොසානකල්‍යාණං සාත්‌ථං සබ්‍යඤ්‌ජනං කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං පකාසෙමි. තං කිස්‌ස හෙතු? අප්‌පෙව නාම එකං පදම්‌පි ආජානෙය්‍යුං, තං නෙසං අස්‌ස දීඝරත්‌තං හිතාය සුඛායා’’ති. එවං වුත්‌තෙ, අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ…පෙ.… අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. සත්‌තමං.
8. සඞ්‌ඛධමසුත්‌තං
360. එකං සමයං භගවා නාළන්‌දායං විහරති පාවාරිකම්‌බවනෙ. අථ ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි නිගණ්‌ඨසාවකො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තං ගාමණිං භගවා එතදවොච – ‘‘කථං නු ඛො, ගාමණි, නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො සාවකානං ධම්‌මං දෙසෙතී’’ති? ‘‘එවං ඛො, භන්‌තෙ, නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො සාවකානං ධම්‌මං දෙසෙති – ‘යො කොචි පාණං අතිපාතෙති, සබ්‌බො සො ආපායිකො නෙරයිකො, යො කොචි අදින්‌නං ආදියති, සබ්‌බො සො ආපායිකො නෙරයිකො , යො කොචි කාමෙසු මිච්‌ඡා චරති, සබ්‌බො සො ආපායිකො නෙරයිකො, යො කොචි මුසා භණති සබ්‌බො, සො ආපායිකො නෙරයිකො. යංබහුලං යංබහුලං විහරති, තෙන තෙන නීයතී’ති. එවං ඛො, භන්‌තෙ, නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො සාවකානං ධම්‌මං දෙසෙතී’’ති. ‘‘‘යංබහුලං යංබහුලඤ්‌ච, ගාමණි, විහරති, තෙන තෙන නීයති’, එවං සන්‌තෙ න කොචි ආපායිකො නෙරයිකො භවිස්‌සති, යථා නිගණ්‌ඨස්‌ස නාටපුත්‌තස්‌ස වචනං’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, යො සො පුරිසො පාණාතිපාතී රත්‌තියා වා දිවසස්‌ස වා සමයාසමයං උපාදාය, කතමො බහුතරො සමයො, යං වා සො පාණමතිපාතෙති, යං වා සො පාණං නාතිපාතෙතී’’ති? ‘‘යො සො, භන්‌තෙ, පුරිසො පාණාතිපාතී රත්‌තියා වා දිවසස්‌ස වා සමයාසමයං උපාදාය, අප්‌පතරො සො සමයො යං සො පාණමතිපාතෙති, අථ ඛො ස්‌වෙව බහුතරො සමයො යං සො පාණං නාතිපාතෙතී’’ති. ‘‘‘යංබහුලං යංබහුලඤ්‌ච, ගාමණි, විහරති තෙන තෙන නීයතී’ති, එවං සන්‌තෙ න කොචි ආපායිකො නෙරයිකො භවිස්‌සති, යථා නිගණ්‌ඨස්‌ස නාටපුත්‌තස්‌ස වචනං’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, යො සො පුරිසො අදින්‌නාදායී රත්‌තියා වා දිවසස්‌ස වා සමයාසමයං උපාදාය, කතමො බහුතරො සමයො, යං වා සො අදින්‌නං ආදියති, යං වා සො අදින්‌නං නාදියතී’’ති. ‘‘යො සො, භන්‌තෙ, පුරිසො අදින්‌නාදායී රත්‌තියා වා දිවසස්‌ස වා සමයාසමයං උපාදාය අප්‌පතරො සො සමයො, යං සො අදින්‌නං ආදියති, අථ ඛො ස්‌වෙව බහුතරො සමයො, යං සො අදින්‌නං නාදියතී’’ති. ‘‘‘යංබහුලං යංබහුලඤ්‌ච, ගාමණි, විහරති තෙන තෙන නීයතී’ති, එවං සන්‌තෙ න කොචි ආපායිකො නෙරයිකො භවිස්‌සති, යථා නිගණ්‌ඨස්‌ස නාටපුත්‌තස්‌ස වචනං’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, යො සො පුරිසො කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරී රත්‌තියා වා දිවසස්‌ස වා සමයාසමයං උපාදාය, කතමො බහුතරො සමයො, යං වා සො කාමෙසු මිච්‌ඡා චරති, යං වා සො කාමෙසු මිච්‌ඡා න චරතී’’ති? ‘‘යො සො, භන්‌තෙ, පුරිසො කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරී රත්‌තියා වා දිවසස්‌ස වා සමයාසමයං උපාදාය, අප්‌පතරො සො සමයො යං සො කාමෙසු මිච්‌ඡා චරති, අථ ඛො ස්‌වෙව බහුතරො සමයො, යං සො කාමෙසු මිච්‌ඡා න චරතී’’ති. ‘‘‘යංබහුලං යංබහුලඤ්‌ච, ගාමණි, විහරති තෙන තෙන නීයතී’ති , එවං සන්‌තෙ න කොචි ආපායිකො නෙරයිකො භවිස්‌සති, යථා නිගණ්‌ඨස්‌ස නාටපුත්‌තස්‌ස වචනං’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, යො සො පුරිසො මුසාවාදී රත්‌තියා වා දිවසස්‌ස වා සමයාසමයං උපාදාය, කතමො බහුතරො සමයො, යං වා සො මුසා භණති, යං වා සො මුසා න භණතී’’ති? ‘‘යො සො, භන්‌තෙ , පුරිසො මුසාවාදී රත්‌තියා වා දිවසස්‌ස වා සමයාසමයං උපාදාය , අප්‌පතරො සො සමයො, යං සො මුසා භණති, අථ ඛො ස්‌වෙව බහුතරො සමයො, යං සො මුසා න භණතී’’ති. ‘‘‘යංබහුලං යංබහුලඤ්‌ච, ගාමණි, විහරති තෙන තෙන නීයතී’ති, එවං සන්‌තෙ න කොචි ආපායිකො නෙරයිකො භවිස්‌සති, යථා නිගණ්‌ඨස්‌ස නාටපුත්‌තස්‌ස වචනං’’.
‘‘ඉධ, ගාමණි, එකච්‌චො සත්‌ථා එවංවාදී හොති එවංදිට්‌ඨි [එවංදිට්‌ඨී (ක.)] – ‘යො කොචි පාණමතිපාතෙති, සබ්‌බො සො ආපායිකො නෙරයිකො, යො කොචි අදින්‌නං ආදියති, සබ්‌බො සො ආපායිකො නෙරයිකො, යො කොචි කාමෙසු මිච්‌ඡා චරති, සබ්‌බො සො ආපායිකො නෙරයිකො, යො කොචි මුසා භණති, සබ්‌බො සො ආපායිකො නෙරයිකො’ති. තස්‌මිං ඛො පන, ගාමණි, සත්‌ථරි සාවකො අභිප්‌පසන්‌නො හොති. තස්‌ස එවං හොති – ‘මය්‌හං ඛො සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – යො කොචි පාණමතිපාතෙති, සබ්‌බො සො ආපායිකො නෙරයිකොති. අත්‌ථි ඛො පන මයා පාණො අතිපාතිතො, අහම්‌පම්‌හි ආපායිකො නෙරයිකොති දිට්‌ඨිං පටිලභති. තං, ගාමණි, වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා යථාභතං නික්‌ඛිත්‌තො එවං නිරයෙ. මය්‌හං ඛො සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – යො කොචි අදින්‌නං ආදියති, සබ්‌බො සො ආපායිකො නෙරයිකොති. අත්‌ථි ඛො පන මයා අදින්‌නං ආදින්‌නං අහම්‌පම්‌හි ආපායිකො නෙරයිකොති දිට්‌ඨිං පටිලභති. තං, ගාමණි, වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා යථාභතං නික්‌ඛිත්‌තො එවං නිරයෙ. මය්‌හං ඛො සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – යො කොචි කාමෙසු මිච්‌ඡා චරති, සබ්‌බො සො ආපායිකො නෙරයිකො’ති. අත්‌ථි ඛො පන මයා කාමෙසු මිච්‌ඡා චිණ්‌ණං. ‘අහම්‌පම්‌හි ආපායිකො නෙරයිකො’ති දිට්‌ඨිං පටිලභති. තං, ගාමණි, වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා යථාභතං නික්‌ඛිත්‌තො එවං නිරයෙ. මය්‌හං ඛො සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – යො කොචි මුසා භණති, සබ්‌බො සො ආපායිකො නෙරයිකොති. අත්‌ථි ඛො පන මයා මුසා භණිතං. ‘අහම්‌පම්‌හි ආපායිකො නෙරයිකො’ති දිට්‌ඨිං පටිලභති. තං, ගාමණි, වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා යථාභතං නික්‌ඛිත්‌තො එවං නිරයෙ.
‘‘ඉධ පන, ගාමණි, තථාගතො ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජති අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා. සො අනෙකපරියායෙන පාණාතිපාතං ගරහති විගරහති, ‘පාණාතිපාතා විරමථා’ති චාහ. අදින්‌නාදානං ගරහති විගරහති, ‘අදින්‌නාදානා විරමථා’ති චාහ. කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරං ගරහති, විගරහති ‘කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා විරමථා’ති චාහ. මුසාවාදං ගරහති විගරහති ‘මුසාවාදා විරමථා’ති චාහ. තස්‌මිං ඛො පන, ගාමණි, සත්‌ථරි සාවකො අභිප්‌පසන්‌නො හොති. සො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘භගවා ඛො අනෙකපරියායෙන පාණාතිපාතං ගරහති විගරහති, පාණාතිපාතා විරමථාති චාහ. අත්‌ථි ඛො පන මයා පාණො අතිපාතිතො යාවතකො වා තාවතකො වා. යො ඛො පන මයා පාණො අතිපාතිතො යාවතකො වා තාවතකො වා, තං න සුට්‌ඨු, තං න සාධු. අහඤ්‌චෙව [අහඤ්‌චෙ (?)] ඛො පන තප්‌පච්‌චයා විප්‌පටිසාරී අස්‌සං. න මෙතං පාපං කම්‌මං [පාපකම්‌මං (ස්‍යා. කං. පී. ක.)] අකතං භවිස්‌සතී’ති. සො ඉති පටිසඞ්‌ඛාය තඤ්‌චෙව පාණාතිපාතං පජහති. ආයතිඤ්‌ච පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති. එවමෙතස්‌ස පාපස්‌ස කම්‌මස්‌ස පහානං හොති. එවමෙතස්‌ස පාපස්‌ස කම්‌මස්‌ස සමතික්‌කමො හොති.
‘‘‘භගවා ඛො අනෙකපරියායෙන අදින්‌නාදානං ගරහති විගරහති, අදින්‌නාදානා විරමථාති චාහ. අත්‌ථි ඛො පන මයා අදින්‌නං ආදින්‌නං යාවතකං වා තාවතකං වා. යං ඛො පන මයා අදින්‌නං ආදින්‌නං යාවතකං වා තාවතකං වා තං න සුට්‌ඨු, තං න සාධු. අහඤ්‌චෙව ඛො පන තප්‌පච්‌චයා විප්‌පටිසාරී අස්‌සං, න මෙතං පාපං කම්‌මං අකතං භවිස්‌සතී’ති. සො ඉති පටිසඞ්‌ඛාය තඤ්‌චෙව අදින්‌නාදානං පජහති. ආයතිඤ්‌ච අදින්‌නාදානා පටිවිරතො හොති. එවමෙතස්‌ස පාපස්‌ස කම්‌මස්‌ස පහානං හොති. එවමෙතස්‌ස පාපස්‌ස කම්‌මස්‌ස සමතික්‌කමො හොති.
‘‘‘භගවා ඛො පන අනෙකපරියායෙන කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරං ගරහති විගරහති, කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා විරමථාති චාහ. අත්‌ථි ඛො පන මයා කාමෙසු මිච්‌ඡා චිණ්‌ණං යාවතකං වා තාවතකං වා. යං ඛො පන මයා කාමෙසු මිච්‌ඡා චිණ්‌ණං යාවතකං වා තාවතකං වා තං න සුට්‌ඨු, තං න සාධු. අහඤ්‌චෙව ඛො පන තප්‌පච්‌චයා විප්‌පටිසාරී අස්‌සං, න මෙතං පාපං කම්‌මං අකතං භවිස්‌සතී’ති. සො ඉති පටිසඞ්‌ඛාය තඤ්‌චෙව කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරං පජහති, ආයතිඤ්‌ච කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා පටිවිරතො හොති. එවමෙතස්‌ස පාපස්‌ස කම්‌මස්‌ස පහානං හොති. එවමෙතස්‌ස පාපස්‌ස කම්‌මස්‌ස සමතික්‌කමො හොති.
‘‘‘භගවා ඛො පන අනෙකපරියායෙන මුසාවාදං ගරහති විගරහති, මුසාවාදා විරමථාති චාහ. අත්‌ථි ඛො පන මයා මුසා භණිතං යාවතකං වා තාවතකං වා. යං ඛො පන මයා මුසා භණිතං යාවතකං වා තාවතකං වා තං න සුට්‌ඨු, තං න සාධු. අහඤ්‌චෙව ඛො පන තප්‌පච්‌චයා විප්‌පටිසාරී අස්‌සං, න මෙතං පාපං කම්‌මං අකතං භවිස්‌සතී’ති. සො ඉති පටිසඞ්‌ඛාය තඤ්‌චෙව මුසාවාදං පජහති, ආයතිඤ්‌ච මුසාවාදා පටිවිරතො හොති. එවමෙතස්‌ස පාපස්‌ස කම්‌මස්‌ස පහානං හොති. එවමෙතස්‌ස පාපස්‌ස කම්‌මස්‌ස සමතික්‌කමො හොති.
‘‘සො පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති. අදින්‌නාදානං පහාය අදින්‌නාදානා පටිවිරතො හොති. කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරං පහාය කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා පටිවිරතො හොති. මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතො හොති. පිසුණං වාචං පහාය පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො හොති. ඵරුසං වාචං පහාය ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො හොති. සම්‌ඵප්‌පලාපං පහාය සම්‌ඵප්‌පලාපා පටිවිරතො හොති. අභිජ්‌ඣං පහාය අනභිජ්‌ඣාලු හොති. බ්‍යාපාදප්‌පදොසං පහාය අබ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො හොති. මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිං පහාය සම්‌මාදිට්‌ඨිකො හොති.
‘‘ස ඛො සො, ගාමණි, අරියසාවකො එවං විගතාභිජ්‌ඣො විගතබ්‍යාපාදො අසම්‌මූළ්‌හො සම්‌පජානො පටිස්‌සතො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං. ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති. සෙය්‍යථාපි, ගාමණි, බලවා සඞ්‌ඛධමො අප්‌පකසිරෙනෙව චතුද්‌දිසා විඤ්‌ඤාපෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, ගාමණි, එවං භාවිතාය මෙත්‌තාය චෙතොවිමුත්‌තියා එවං බහුලීකතාය යං පමාණකතං කම්‌මං, න තං තත්‍රාවසිස්‌සති, න තං තත්‍රාවතිට්‌ඨති.
‘‘ස ඛො සො, ගාමණි, අරියසාවකො එවං විගතාභිජ්‌ඣො විගතබ්‍යාපාදො අසම්‌මූළ්‌හො සම්‌පජානො පටිස්‌සතො කරුණාසහගතෙන චෙතසා…පෙ.… මුදිතාසහගතෙන චෙතසා…පෙ.…. උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං. ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති. සෙය්‍යථාපි, ගාමණි, බලවා සඞ්‌ඛධමො අප්‌පකසිරෙනෙව චතුද්‌දිසා විඤ්‌ඤාපෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, ගාමණි, එවං භාවිතාය උපෙක්‌ඛාය චෙතොවිමුත්‌තියා එවං බහුලීකතාය යං පමාණකතං කම්‌මං න තං තත්‍රාවසිස්‌සති, න තං තත්‍රාවතිට්‌ඨතී’’ති. එවං වුත්‌තෙ, අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ, අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ…පෙ.… උපාසකං මං භගවා ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. අට්‌ඨමං.
9. කුලසුත්‌තං
361. එකං සමයං භගවා කොසලෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං යෙන නාළන්‌දා තදවසරි . තත්‍ර සුදං භගවා නාළන්‌දායං විහරති පාවාරිකම්‌බවනෙ.
තෙන ඛො පන සමයෙන නාළන්‌දා දුබ්‌භික්‌ඛා හොති ද්‌වීහිතිකා සෙතට්‌ඨිකා සලාකාවුත්‌තා. තෙන ඛො පන සමයෙන නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො නාළන්‌දායං පටිවසති මහතියා නිගණ්‌ඨපරිසාය සද්‌ධිං. අථ ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි නිගණ්‌ඨසාවකො යෙන නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තං ගාමණිං නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො එතදවොච – ‘‘එහි ත්‌වං, ගාමණි, සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස වාදං ආරොපෙහි. එවං තෙ කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගච්‌ඡිස්‌සති – ‘අසිබන්‌ධකපුත්‌තෙන ගාමණිනා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස එවංමහිද්‌ධිකස්‌ස එවංමහානුභාවස්‌ස වාදො ආරොපිතො’’’ති.
‘‘කථං පනාහං, භන්‌තෙ, සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස එවංමහිද්‌ධිකස්‌ස එවංමහානුභාවස්‌ස වාදං ආරොපෙස්‌සාමී’’ති ? ‘‘එහි ත්‌වං, ගාමණි, යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා සමණං ගොතමං එවං වදෙහි – ‘නනු, භන්‌තෙ, භගවා අනෙකපරියායෙන කුලානං අනුද්‌දයං [අනුදයං (ස්‍යා. කං. පී. ක.)] වණ්‌ණෙති, අනුරක්‌ඛං වණ්‌ණෙති, අනුකම්‌පං වණ්‌ණෙතී’ති? සචෙ ඛො, ගාමණි, සමණො ගොතමො එවං පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරොති – ‘එවං, ගාමණි, තථාගතො අනෙකපරියායෙන කුලානං අනුද්‌දයං වණ්‌ණෙති, අනුරක්‌ඛං වණ්‌ණෙති, අනුකම්‌පං වණ්‌ණෙතී’ති, තමෙනං ත්‌වං එවං වදෙය්‍යාසි – ‘අථ කිඤ්‌චරහි, භන්‌තෙ, භගවා දුබ්‌භික්‌ඛෙ ද්‌වීහිතිකෙ සෙතට්‌ඨිකෙ සලාකාවුත්‌තෙ මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං චාරිකං චරති? උච්‌ඡෙදාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, අනයාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, උපඝාතාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො’ති! ඉමං ඛො තෙ, ගාමණි, සමණො ගොතමො උභතොකොටිකං පඤ්‌හං පුට්‌ඨො නෙව සක්‌ඛති [සක්‌ඛිති (සී.) ම. නි. 2.83] උග්‌ගිලිතුං, නෙව සක්‌ඛති ඔගිලිතු’’න්‌ති. ‘‘එවං , භන්‌තෙ’’ති ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි නිගණ්‌ඨස්‌ස නාටපුත්‌තස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා උට්‌ඨායාසනා නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච –
‘‘නනු, භන්‌තෙ, භගවා අනෙකපරියායෙන කුලානං අනුද්‌දයං වණ්‌ණෙති, අනුරක්‌ඛං වණ්‌ණෙති, අනුකම්‌පං වණ්‌ණෙතී’’ති? ‘‘එවං, ගාමණි, තථාගතො අනෙකපරියායෙන කුලානං අනුද්‌දයං වණ්‌ණෙති, අනුරක්‌ඛං වණ්‌ණෙති, අනුකම්‌පං වණ්‌ණෙතී’’ති. ‘‘අථ කිඤ්‌චරහි, භන්‌තෙ, භගවා දුබ්‌භික්‌ඛෙ ද්‌වීහිතිකෙ සෙතට්‌ඨිකෙ සලාකාවුත්‌තෙ මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං චාරිකං චරති? උච්‌ඡෙදාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, අනයාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, උපඝාතාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො’’ති. ‘‘ඉතො සො, ගාමණි, එකනවුතිකප්‌පෙ [එකනවුතො කප්‌පො (ස්‍යා. කං.), එකනවුතිකප්‌පො (පී.)] යමහං අනුස්‌සරාමි, නාභිජානාමි කිඤ්‌චි කුලං පක්‌කභික්‌ඛානුප්‌පදානමත්‌තෙන උපහතපුබ්‌බං. අථ ඛො යානි තානි කුලානි අඩ්‌ඪානි මහද්‌ධනානි මහාභොගානි පහූතජාතරූපරජතානි පහූතවිත්‌තූපකරණානි පහූතධනධඤ්‌ඤානි, සබ්‌බානි තානි දානසම්‌භූතානි චෙව සච්‌චසම්‌භූතානි ච සාමඤ්‌ඤසම්‌භූතානි ච. අට්‌ඨ ඛො, ගාමණි, හෙතූ, අට්‌ඨ පච්‌චයා කුලානං උපඝාතාය. රාජතො වා කුලානි උපඝාතං ගච්‌ඡන්‌ති, චොරතො වා කුලානි උපඝාතං ගච්‌ඡන්‌ති, අග්‌ගිතො වා කුලානි උපඝාතං ගච්‌ඡන්‌ති , උදකතො වා කුලානි උපඝාතං ගච්‌ඡන්‌ති, නිහිතං වා ඨානා විගච්‌ඡති [නිහිතං වා නාධිගච්‌ඡන්‌ති (සී. පී.)], දුප්‌පයුත්‌තා වා කම්‌මන්‌තා විපජ්‌ජන්‌ති, කුලෙ වා කුලඞ්‌ගාරොති [කුලානං වා කුලඞ්‌ගාරො (සී.)] උප්‌පජ්‌ජති, යො තෙ භොගෙ විකිරති විධමති විද්‌ධංසෙති, අනිච්‌චතායෙ අට්‌ඨමීති. ඉමෙ ඛො, ගාමණි, අට්‌ඨ හෙතූ, අට්‌ඨ පච්‌චයා කුලානං උපඝාතාය . ඉමෙසු ඛො, ගාමණි, අට්‌ඨසු හෙතූසු, අට්‌ඨසු පච්‌චයෙසු සංවිජ්‌ජමානෙසු යො මං එවං වදෙය්‍ය – ‘උච්‌ඡෙදාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, අනයාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො, උපඝාතාය භගවා කුලානං පටිපන්‌නො’ති, තං, ගාමණි, වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා යථාභතං නික්‌ඛිත්‌තො එවං නිරයෙ’’ති. එවං වුත්‌තෙ, අසිබන්‌ධකපුත්‌තො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ, අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ…පෙ.… උපාසකං මං භගවා ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. නවමං.
10. මණිචූළකසුත්‌තං
362. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්‌දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන රාජන්‌තෙපුරෙ රාජපරිසාය සන්‌නිසින්‌නානං සන්‌නිපතිතානං අයමන්‌තරාකථා උදපාදි – ‘‘කප්‌පති සමණානං සක්‍යපුත්‌තියානං ජාතරූපරජතං, සාදියන්‌ති සමණා සක්‍යපුත්‌තියා ජාතරූපරජතං, පටිග්‌ගණ්‌හන්‌ති සමණා සක්‍යපුත්‌තියා ජාතරූපරජත’’න්‌ති!
තෙන ඛො පන සමයෙන මණිචූළකො ගාමණි තස්‌සං පරිසායං නිසින්‌නො හොති. අථ ඛො මණිචූළකො ගාමණි තං පරිසං එතදවොච – ‘‘මා අය්‍යො [අය්‍යා (සී. පී.)] එවං අවචුත්‌ථ. න කප්‌පති සමණානං සක්‍යපුත්‌තියානං ජාතරූපරජතං, න සාදියන්‌ති සමණා සක්‍යපුත්‌තියා ජාතරූපරජතං, නප්‌පටිග්‌ගණ්‌හන්‌ති සමණා සක්‍යපුත්‌තියා ජාතරූපරජතං, නික්‌ඛිත්‌තමණිසුවණ්‌ණා සමණා සක්‍යපුත්‌තියා අපෙතජාතරූපරජතා’’ති. අසක්‌ඛි ඛො මණිචූළකො ගාමණි තං පරිසං සඤ්‌ඤාපෙතුං. අථ ඛො මණිචූළකො ගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො මණිචූළකො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘ඉධ, භන්‌තෙ, රාජන්‌තෙපුරෙ රාජපරිසාය සන්‌නිසින්‌නානං සන්‌නිපතිතානං අයමන්‌තරාකථා උදපාදි – ‘කප්‌පති සමණානං සක්‍යපුත්‌තියානං ජාතරූපරජතං, සාදියන්‌ති සමණා සක්‍යපුත්‌තියා ජාතරූපරජතං, පටිග්‌ගණ්‌හන්‌ති සමණා සක්‍යපුත්‌තියා ජාතරූපරජත’න්‌ති. එවං වුත්‌තෙ, අහං, භන්‌තෙ, තං පරිසං එතදවොචං – ‘මා අය්‍යො එවං අවචුත්‌ථ. න කප්‌පති සමණානං සක්‍යපුත්‌තියානං ජාතරූපරජතං, න සාදියන්‌ති සමණා සක්‍යපුත්‌තියා ජාතරූපරජතං, නප්‌පටිග්‌ගණ්‌හන්‌ති සමණා සක්‍යපුත්‌තියා ජාතරූපරජතං, නික්‌ඛිත්‌තමණිසුවණ්‌ණා සමණා සක්‍යපුත්‌තියා අපෙතජාතරූපරජතා’ති. අසක්‌ඛිං ඛ්‌වාහං, භන්‌තෙ, තං පරිසං සඤ්‌ඤාපෙතුං. කච්‌චාහං, භන්‌තෙ, එවං බ්‍යාකරමානො වුත්‌තවාදී චෙව භගවතො හොමි, න ච භගවන්‌තං අභූතෙන අබ්‌භාචික්‌ඛාමි, ධම්‌මස්‌ස චානුධම්‌මං බ්‍යාකරොමි, න ච කොචි සහධම්‌මිකො වාදානුවාදො ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡතී’’ති?
‘‘තග්‌ඝ ත්‌වං, ගාමණි, එවං බ්‍යාකරමානො වුත්‌තවාදී චෙව මෙ හොසි, න ච මං අභූතෙන අබ්‌භාචික්‌ඛසි, ධම්‌මස්‌ස චානුධම්‌මං බ්‍යාකරොසි, න ච කොචි සහධම්‌මිකො වාදානුවාදො ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡති. න හි, ගාමණි, කප්‌පති සමණානං සක්‍යපුත්‌තියානං ජාතරූපරජතං, න සාදියන්‌ති සමණා සක්‍යපුත්‌තියා ජාතරූපරජතං, නප්‌පටිග්‌ගණ්‌හන්‌ති සමණා සක්‍යපුත්‌තියා ජාතරූපරජතං, නික්‌ඛිත්‌තමණිසුවණ්‌ණා සමණා සක්‍යපුත්‌තියා අපෙතජාතරූපරජතා. යස්‌ස ඛො, ගාමණි, ජාතරූපරජතං කප්‌පති, පඤ්‌චපි තස්‌ස කාමගුණා කප්‌පන්‌ති. යස්‌ස පඤ්‌ච කාමගුණා කප්‌පන්‌ති ( )[(තස්‌සපි ජාතරූපරජතං කප්‌පති,) (ස්‍යා. කං.)], එකංසෙනෙතං , ගාමණි, ධාරෙය්‍යාසි අස්‌සමණධම්‌මො අසක්‍යපුත්‌තියධම්‌මොති. අපි චාහං, ගාමණි, එවං වදාමි – තිණං තිණත්‌ථිකෙන පරියෙසිතබ්‌බං, දාරු දාරුත්‌ථිකෙන පරියෙසිතබ්‌බං, සකටං සකටත්‌ථිකෙන පරියෙසිතබ්‌බං, පුරිසො පුරිසත්‌ථිකෙන පරියෙසිතබ්‌බො [පරියෙසිතබ්‌බො’’ති (?)]. නත්‌වෙවාහං, ගාමණි, කෙනචි පරියායෙන ‘ජාතරූපරජතං සාදිතබ්‌බං පරියෙසිතබ්‌බ’න්‌ති වදාමී’’ති. දසමං.
11. භද්‍රකසුත්‌තං
363. එකං සමයං භගවා මල්‌ලෙසු විහරති උරුවෙලකප්‌පං නාම මල්‌ලානං නිගමො. අථ ඛො භද්‍රකො ගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො භද්‍රකො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සාධු මෙ, භන්‌තෙ, භගවා දුක්‌ඛස්‌ස සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච දෙසෙතූ’’ති. ‘‘අහඤ්‌චෙ [අහඤ්‌ච (ස්‍යා. කං. ක.)] තෙ, ගාමණි, අතීතමද්‌ධානං ආරබ්‌භ දුක්‌ඛස්‌ස සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච දෙසෙය්‍යං – ‘එවං අහොසි අතීතමද්‌ධාන’න්‌ති, තත්‍ර තෙ සියා කඞ්‌ඛා, සියා විමති. අහං චෙ [අහඤ්‌ච (ස්‍යා. කං. ක.)] තෙ, ගාමණි, අනාගතමද්‌ධානං ආරබ්‌භ දුක්‌ඛස්‌ස සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච දෙසෙය්‍යං – ‘එවං භවිස්‌සති අනාගතමද්‌ධාන’න්‌ති, තත්‍රාපි තෙ සියා කඞ්‌ඛා, සියා විමති. අපි චාහං, ගාමණි, ඉධෙව නිසින්‌නො එත්‌ථෙව තෙ නිසින්‌නස්‌ස දුක්‌ඛස්‌ස සමුදයඤ්‌ච අත්‌ථඞ්‌ගමඤ්‌ච දෙසෙස්‌සාමි. තං සුණාහි , සාධුකං මනසි කරොහි; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො භද්‍රකො ගාමණි භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. භගවා එතදවොච –
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, අත්‌ථි තෙ උරුවෙලකප්‌පෙ මනුස්‌සා යෙසං තෙ වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති? ‘‘අත්‌ථි මෙ, භන්‌තෙ, උරුවෙලකප්‌පෙ මනුස්‌සා යෙසං මෙ වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති. ‘‘අත්‌ථි පන තෙ, ගාමණි, උරුවෙලකප්‌පෙ මනුස්‌සා යෙසං තෙ වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා නුප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති? ‘‘අත්‌ථි මෙ, භන්‌තෙ, උරුවෙලකප්‌පෙ මනුස්‌සා යෙසං මෙ වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා නුප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති. ‘‘කො නු ඛො, ගාමණි, හෙතු, කො පච්‌චයො යෙන තෙ එකච්‌චානං උරුවෙලකප්‌පියානං මනුස්‌සානං වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති? ‘‘යෙසං මෙ, භන්‌තෙ, උරුවෙලකප්‌පියානං මනුස්‌සානං වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා, අත්‌ථි මෙ තෙසු ඡන්‌දරාගො . යෙසං පන, භන්‌තෙ, උරුවෙලකප්‌පියානං මනුස්‌සානං වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා නුප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා, නත්‌ථි මෙ තෙසු ඡන්‌දරාගො’’ති. ‘‘ඉමිනා ත්‌වං, ගාමණි, ධම්‌මෙන දිට්‌ඨෙන විදිතෙන අකාලිකෙන පත්‌තෙන පරියොගාළ්‌හෙන අතීතානාගතෙ නයං නෙහි – ‘යං ඛො කිඤ්‌චි අතීතමද්‌ධානං දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජි [උප්‌පජ්‌ජති (සබ්‌බත්‌ථ)] සබ්‌බං තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං. ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌ස. යම්‌පි හි කිඤ්‌චි අනාගතමද්‌ධානං දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජිස්‌සති, සබ්‌බං තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං. ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌සා’’’ති . ‘‘අච්‌ඡරියං, භන්‌තෙ, අබ්‌භුතං, භන්‌තෙ! යාව සුභාසිතං චිදං[සුභාසිතමිදං (සී. පී.)], භන්‌තෙ, භගවතා [යඞ්‌කිඤ්‌චි අතීතමද්‌ධානං දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජති, සබ්‌බන්‌තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං, ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌සාති, යඞ්‌කිඤ්‌චි අනාගතමද්‌ධානං දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජිස්‌සති සබ්‌බන්‌තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං, ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌සා’’ති (ස්‍යා. කං.)] – ‘යං කිඤ්‌චි දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජති, සබ්‌බං තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං. ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌සා’ති. [‘‘යඞ්‌කිඤ්‌චි අතීතමද්‌ධානං දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජති, සබ්‌බන්‌තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං, ඡන්‌දො හි මූලං දූක්‌ඛස්‌සාති, යඞ්‌කිඤ්‌චි අනාගතමද්‌ධානං දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජිස්‌සති, සබ්‌බන්‌තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං, ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌සා’’ති (ස්‍යා. කං)] අත්‌ථි මෙ, භන්‌තෙ, චිරවාසී නාම කුමාරො බහි ආවසථෙ[ආවෙසනෙ (?)] පටිවසති. සො ඛ්‌වාහං, භන්‌තෙ, කාලස්‌සෙව වුට්‌ඨාය පුරිසං උය්‍යොජෙමි [උය්‍යොජෙසිං (ක.)] – ‘ගච්‌ඡ, භණෙ, චිරවාසිං කුමාරං ජානාහී’ති. යාවකීවඤ්‌ච, භන්‌තෙ, සො පුරිසො නාගච්‌ඡති, තස්‌ස මෙ හොතෙව අඤ්‌ඤථත්‌තං – ‘මා හෙව චිරවාසිස්‌ස කුමාරස්‌ස කිඤ්‌චි ආබාධයිත්‌ථා’’’ති [ආබාධයෙථාති (ස්‍යා. කං. පී. ක.)].
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, චිරවාසිස්‌ස කුමාරස්‌ස වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති ? ‘‘චිරවාසිස්‌ස මෙ, භන්‌තෙ, කුමාරස්‌ස වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා ජීවිතස්‌සපි සියා අඤ්‌ඤථත්‌තං, කිං පන මෙ නුප්‌පජ්‌ජිස්‌සන්‌ති සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති. ‘‘ඉමිනාපි ඛො එතං, ගාමණි, පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං – ‘යං කිඤ්‌චි දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජති, සබ්‌බං තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං. ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌සා’’’ති.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, යදා තෙ චිරවාසිමාතා [චිරවාසිස්‌ස මාතා (සී. පී.)] අදිට්‌ඨා අහොසි, අස්‌සුතා අහොසි, තෙ චිරවාසිමාතුයා ඡන්‌දො වා රාගො වා පෙමං වා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘දස්‌සනං වා තෙ, ගාමණි, ආගම්‌ම සවනං වා එවං තෙ අහොසි – ‘චිරවාසිමාතුයා ඡන්‌දො වා රාගො වා පෙමං වා’’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, චිරවාසිමාතුයා තෙ වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති? ‘‘චිරවාසිමාතුයා මෙ, භන්‌තෙ, වධෙන වා බන්‌ධෙන වා ජානියා වා ගරහාය වා ජීවිතස්‌සපි සියා අඤ්‌ඤථත්‌තං, කිං පන මෙ නුප්‌පජ්‌ජිස්‌සන්‌ති සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා’’ති! ‘‘ඉමිනාපි ඛො එතං, ගාමණි, පරියායෙන වෙදිතබ්‌බං – ‘යං කිඤ්‌චි දුක්‌ඛං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පජ්‌ජති, සබ්‌බං තං ඡන්‌දමූලකං ඡන්‌දනිදානං. ඡන්‌දො හි මූලං දුක්‌ඛස්‌සා’’’ති. එකාදසමං.
12. රාසියසුත්‌තං
364. අථ ඛො රාසියො ගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො රාසියො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ, ‘සමණො ගොතමො සබ්‌බං තපං ගරහති, සබ්‌බං තපස්‌සිං ලූඛජීවිං එකංසෙන උපවදති උපක්‌කොසතී’ති [උපක්‌කොසති උපවදතීති (දී. නි. 1.381)]. යෙ තෙ, භන්‌තෙ, එවමාහංසු – ‘සමණො ගොතමො සබ්‌බං තපං ගරහති, සබ්‌බං තපස්‌සිං ලූඛජීවිං එකංසෙන උපවදති උපක්‌කොසතී’ති, කච්‌චි තෙ, භන්‌තෙ, භගවතො වුත්‌තවාදිනො, න ච භගවන්‌තං අභූතෙන අබ්‌භාචික්‌ඛන්‌ති, ධම්‌මස්‌ස චානුධම්‌මං බ්‍යාකරොන්‌ති, න ච කොචි සහධම්‌මිකො වාදානුවාදො ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡතී’’ති? ‘‘යෙ තෙ, ගාමණි, එවමාහංසු – ‘සමණො ගොතමො සබ්‌බං තපං ගරහති, සබ්‌බං තපස්‌සිං ලූඛජීවිං එකංසෙන උපවදති උපක්‌කොසතී’ති, න මෙ තෙ වුත්‌තවාදිනො, අබ්‌භාචික්‌ඛන්‌ති ච පන මං තෙ අසතා තුච්‌ඡා අභූතෙන’’.
‘‘ද්‌වෙමෙ, ගාමණි, අන්‌තා පබ්‌බජිතෙන න සෙවිතබ්‌බා – යො චායං කාමෙසු කාමසුඛල්‌ලිකානුයොගො හීනො ගම්‌මො පොථුජ්‌ජනිකො අනරියො අනත්‌ථසංහිතො, යො චායං අත්‌තකිලමථානුයොගො දුක්‌ඛො අනරියො අනත්‌ථසංහිතො. එතෙ තෙ, ගාමණි, උභො අන්‌තෙ අනුපගම්‌ම මජ්‌ඣිමා පටිපදා තථාගතෙන අභිසම්‌බුද්‌ධා – චක්‌ඛුකරණී ඤාණකරණී උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති. කතමා ච සා, ගාමණි, මජ්‌ඣිමා පටිපදා තථාගතෙන අභිසම්‌බුද්‌ධා – චක්‌ඛුකරණී ඤාණකරණී උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති? අයමෙව අරියො අට්‌ඨඞ්‌ගිකො මග්‌ගො, සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි…පෙ.… සම්‌මාසමාධි. අයං ඛො සා, ගාමණි, මජ්‌ඣිමා පටිපදා තථාගතෙන අභිසම්‌බුද්‌ධා – චක්‌ඛුකරණී ඤාණකරණී උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති.
‘‘තයො ඛො මෙ, ගාමණි, කාමභොගිනො සන්‌තො සංවිජ්‌ජමානා ලොකස්‌මිං. කතමෙ තයො? ඉධ, ගාමණි, එකච්‌චො කාමභොගී අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති, සාහසෙන අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙන න අත්‌තානං සුඛෙති න පීණෙති න සංවිභජති න පුඤ්‌ඤානි කරොති. ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චො කාමභොගී අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙන. අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙන අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති, න සංවිභජති න පුඤ්‌ඤානි කරොති. ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චො කාමභොගී අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙන. අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙන අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොති.
‘‘ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චො කාමභොගී ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙනපි අසාහසෙනපි. ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙනපි අසාහසෙනපි න අත්‌තානං සුඛෙති, න පීණෙති, න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොති. ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චො කාමභොගී ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙනපි අසාහසෙනපි. ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙනපි අසාහසෙනපි අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති, න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොති. ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චො කාමභොගී ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති, සාහසෙනපි අසාහසෙනපි . ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙනපි අසාහසෙනපි අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොති.
‘‘ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චො කාමභොගී ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙන. ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා අසාහසෙන න අත්‌තානං සුඛෙති, න පීණෙති, න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොති. ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චො කාමභොගී ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙන. ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා අසාහසෙන අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති, න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොති. ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චො කාමභොගී ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙන. ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා අසාහසෙන අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොති. තෙ ච භොගෙ ගධිතො [ගථිතො (සී.)] මුච්‌ඡිතො අජ්‌ඣොපන්‌නො අනාදීනවදස්‌සාවී අනිස්‌සරණපඤ්‌ඤො පරිභුඤ්‌ජති. ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චො කාමභොගී ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙන. ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා අසාහසෙන අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොති. තෙ ච භොගෙ අගධිතො අමුච්‌ඡිතො අනජ්‌ඣොපන්‌නො ආදීනවදස්‌සාවී නිස්‌සරණපඤ්‌ඤො පරිභුඤ්‌ජති.
‘‘තත්‍ර , ගාමණි, ය්‌වායං කාමභොගී අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙන, අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙන න අත්‌තානං සුඛෙති, න පීණෙති, න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොති. අයං, ගාමණි, කාමභොගී තීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො. කතමෙහි තීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො? අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙනාති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. න අත්‌තානං සුඛෙති න පීණෙතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොතීති, ඉමිනා තතියෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ඉමෙහි තීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො.
‘‘තත්‍ර, ගාමණි, ය්‌වායං කාමභොගී අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙන, අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙන අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති, න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොති. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො, එකෙන ඨානෙන පාසංසො. කතමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො? අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙනාති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. කතමෙන එකෙන ඨානෙන පාසංසො? අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙතීති, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන පාසංසො. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ඉමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන පාසංසො.
‘‘තත්‍ර, ගාමණි, ය්‌වායං කාමභොගී අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙන, අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙන අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොති. අයං, ගාමණි, කාමභොගී එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො, ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො. කතමෙන එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො? අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙනාති, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. කතමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො? අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙතීති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන පාසංසො. සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන පාසංසො. අයං, ගාමණි, කාමභොගී, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො, ඉමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො.
‘‘තත්‍ර, ගාමණි, ය්‌වායං කාමභොගී ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙනපි අසාහසෙනපි, ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙනපි අසාහසෙනපි න අත්‌තානං සුඛෙති, න පීණෙති, න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොති. අයං, ගාමණි, කාමභොගී එකෙන ඨානෙන පාසංසො, තීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො. කතමෙන එකෙන ඨානෙන පාසංසො? ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙනාති, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන පාසංසො. කතමෙහි තීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො? අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙනාති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. න අත්‌තානං සුඛෙති, න පීණෙතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොතීති, ඉමිනා තතියෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ඉමිනා එකෙන ඨානෙන පාසංසො, ඉමෙහි තීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො.
‘‘තත්‍ර, ගාමණි, ය්‌වායං කාමභොගී ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙනපි අසාහසෙනපි, ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙනපි අසාහසෙනපි අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති, න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොති. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො, ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො. කතමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො? ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙනාති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන පාසංසො. අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන පාසංසො . කතමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො? අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙනාති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ඉමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො, ඉමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො.
‘‘තත්‍ර, ගාමණි, ය්‌වායං කාමභොගී ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙනපි අසාහසෙනපි, ධම්‌මාධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා සාහසෙනපි අසාහසෙනපි අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොති. අයං, ගාමණි, කාමභොගී තීහි ඨානෙහි පාසංසො, එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. කතමෙහි තීහි ඨානෙහි පාසංසො? ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙනාති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන පාසංසො. අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන පාසංසො. සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොතීති, ඉමිනා තතියෙන ඨානෙන පාසංසො. කතමෙන එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො? අධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති සාහසෙනාති , ඉමිනා එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ඉමෙහි තීහි ඨානෙහි පාසංසො, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො.
‘‘තත්‍ර, ගාමණි, ය්‌වායං කාමභොගී ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙන , ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා අසාහසෙන, න අත්‌තානං සුඛෙති, න පීණෙති, න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොති. අයං, ගාමණි, කාමභොගී එකෙන ඨානෙන පාසංසො, ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො. කතමෙන එකෙන ඨානෙන පාසංසො? ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙනාති, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන පාසංසො. කතමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො? න අත්‌තානං සුඛෙති, න පීණෙතීති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ඉමිනා එකෙන ඨානෙන පාසංසො, ඉමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො.
‘‘තත්‍ර , ගාමණි, ය්‌වායං කාමභොගී ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙන, ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා අසාහසෙන අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති, න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොති. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො, එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. කතමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො? ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙනාති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන පාසංසො. අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන පාසංසො. කතමෙන එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො ? න සංවිභජති, න පුඤ්‌ඤානි කරොතීති, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ඉමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො.
‘‘තත්‍ර, ගාමණි, ය්‌වායං කාමභොගී ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙන , ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා අසාහසෙන අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොති, තෙ ච භොගෙ ගධිතො මුච්‌ඡිතො අජ්‌ඣොපන්‌නො අනාදීනවදස්‌සාවී අනිස්‌සරණපඤ්‌ඤො පරිභුඤ්‌ජති. අයං, ගාමණි, කාමභොගී තීහි ඨානෙහි පාසංසො, එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. කතමෙහි තීහි ඨානෙහි පාසංසො? ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙනාති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන පාසංසො. අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන පාසංසො. සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොතීති, ඉමිනා තතියෙන ඨානෙන පාසංසො . කතමෙන එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො? තෙ ච භොගෙ ගධිතො මුච්‌ඡිතො අජ්‌ඣොපන්‌නො අනාදීනවදස්‌සාවී අනිස්‌සරණපඤ්‌ඤො පරිභුඤ්‌ජතීති, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ඉමෙහි තීහි ඨානෙහි පාසංසො, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො.
‘‘තත්‍ර, ගාමණි, ය්‌වායං කාමභොගී ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙන, ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසිත්‌වා අසාහසෙන අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙති සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොති. තෙ ච භොගෙ අගධිතො අමුච්‌ඡිතො අනජ්‌ඣොපන්‌නො ආදීනවදස්‌සාවී නිස්‌සරණපඤ්‌ඤො පරිභුඤ්‌ජති. අයං, ගාමණි, කාමභොගී චතූහි ඨානෙහි පාසංසො. කතමෙහි චතූහි ඨානෙහි පාසංසො? ධම්‌මෙන භොගෙ පරියෙසති අසාහසෙනාති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන පාසංසො. අත්‌තානං සුඛෙති පීණෙතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන පාසංසො. සංවිභජති පුඤ්‌ඤානි කරොතීති, ඉමිනා තතියෙන ඨානෙන පාසංසො. තෙ ච භොගෙ අගධිතො අමුච්‌ඡිතො අනජ්‌ඣොපන්‌නො ආදීනවදස්‌සාවී නිස්‌සරණපඤ්‌ඤො පරිභුඤ්‌ජතීති, ඉමිනා චතුත්‌ථෙන ඨානෙන පාසංසො. අයං, ගාමණි, කාමභොගී ඉමෙහි චතූහි ඨානෙහි පාසංසො.
‘‘තයොමෙ, ගාමණි, තපස්‌සිනො ලූඛජීවිනො සන්‌තො සංවිජ්‌ජමානා ලොකස්‌මිං. කතමෙ තයො? ඉධ, ගාමණි, එකච්‌චො තපස්‌සී ලූඛජීවී සද්‌ධා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො හොති – ‘අප්‌පෙව නාම කුසලං ධම්‌මං අධිගච්‌ඡෙය්‍යං, අප්‌පෙව නාම උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං සච්‌ඡිකරෙය්‍ය’න්‌ති. සො අත්‌තානං ආතාපෙති පරිතාපෙති, කුසලඤ්‌ච ධම්‌මං නාධිගච්‌ඡති, උත්‌තරි ච මනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං න සච්‌ඡිකරොති.
‘‘ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චො තපස්‌සී ලූඛජීවී සද්‌ධා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො හොති – ‘අප්‌පෙව නාම කුසලං ධම්‌මං අධිගච්‌ඡෙය්‍යං, අප්‌පෙව නාම උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං සච්‌ඡිකරෙය්‍ය’න්‌ති. සො අත්‌තානං ආතාපෙති පරිතාපෙති, කුසලඤ්‌හි ඛො ධම්‌මං අධිගච්‌ඡති, උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං න සච්‌ඡිකරොති.
‘‘ඉධ පන, ගාමණි, එකච්‌චො තපස්‌සී ලූඛජීවී සද්‌ධා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො හොති – ‘අප්‌පෙව නාම කුසලං ධම්‌මං අධිගච්‌ඡෙය්‍යං, අප්‌පෙව නාම උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං සච්‌ඡිකරෙය්‍ය’න්‌ති. සො අත්‌තානං ආතාපෙති පරිතාපෙති , කුසලඤ්‌ච ධම්‌මං අධිගච්‌ඡති, උත්‌තරි ච මනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං සච්‌ඡිකරොති.
‘‘තත්‍ර, ගාමණි, ය්‌වායං තපස්‌සී ලූඛජීවී අත්‌තානං ආතාපෙති පරිතාපෙති, කුසලඤ්‌ච ධම්‌මං නාධිගච්‌ඡති, උත්‌තරි ච මනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං න සච්‌ඡිකරොති. අයං, ගාමණි, තපස්‌සී ලූඛජීවී තීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො. කතමෙහි තීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො? අත්‌තානං ආතාපෙති පරිතාපෙතීති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. කුසලඤ්‌ච ධම්‌මං නාධිගච්‌ඡතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. උත්‌තරි ච මනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං න සච්‌ඡිකරොතීති, ඉමිනා තතියෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. අයං, ගාමණි, තපස්‌සී ලූඛජීවී, ඉමෙහි තීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො.
‘‘තත්‍ර, ගාමණි, ය්‌වායං තපස්‌සී ලූඛජීවී අත්‌තානං ආතාපෙති පරිතාපෙති, කුසලඤ්‌හි ඛො ධම්‌මං අධිගච්‌ඡති, උත්‌තරි ච මනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං න සච්‌ඡිකරොති. අයං, ගාමණි, තපස්‌සී ලූඛජීවී ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො, එකෙන ඨානෙන පාසංසො. කතමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො? අත්‌තානං ආතාපෙති පරිතාපෙතීති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. උත්‌තරි ච මනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං න සච්‌ඡිකරොතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. කතමෙන එකෙන ඨානෙන පාසංසො? කුසලඤ්‌හි ඛො ධම්‌මං අධිගච්‌ඡතීති, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන පාසංසො. අයං, ගාමණි, තපස්‌සී ලූඛජීවී ඉමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි ගාරය්‌හො, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන පාසංසො.
‘‘තත්‍ර , ගාමණි, ය්‌වායං තපස්‌සී ලූඛජීවී අත්‌තානං ආතාපෙති පරිතාපෙති, කුසලඤ්‌ච ධම්‌මං අධිගච්‌ඡති, උත්‌තරි ච මනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං සච්‌ඡිකරොති. අයං, ගාමණි, තපස්‌සී ලූඛජීවී එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො, ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො. කතමෙන එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො? අත්‌තානං ආතාපෙති පරිතාපෙතීති, ඉමිනා එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො. කතමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො? කුසලඤ්‌ච ධම්‌මං අධිගච්‌ඡතීති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන පාසංසො. උත්‌තරි ච මනුස්‌සධම්‌මා අලමරියඤාණදස්‌සනවිසෙසං සච්‌ඡිකරොතීති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන පාසංසො . අයං, ගාමණි, තපස්‌සී ලූඛජීවී ඉමිනා එකෙන ඨානෙන ගාරය්‌හො, ඉමෙහි ද්‌වීහි ඨානෙහි පාසංසො.
‘‘තිස්‌සො ඉමා, ගාමණි, සන්‌දිට්‌ඨිකා නිජ්‌ජරා අකාලිකා එහිපස්‌සිකා ඔපනෙය්‍යිකා පච්‌චත්‌තං වෙදිතබ්‌බා විඤ්‌ඤූහි. කතමා තිස්‌සො? යං රත්‌තො රාගාධිකරණං අත්‌තබ්‍යාබාධායපි චෙතෙති, පරබ්‍යාබාධායපි චෙතෙති, උභයබ්‍යාබාධායපි චෙතෙති. රාගෙ පහීනෙ නෙවත්‌තබ්‍යාබාධාය චෙතෙති, න පරබ්‍යාබාධාය චෙතෙති, න උභයබ්‍යාබාධාය චෙතෙති. සන්‌දිට්‌ඨිකා නිජ්‌ජරා අකාලිකා එහිපස්‌සිකා ඔපනෙය්‍යිකා පච්‌චත්‌තං වෙදිතබ්‌බා විඤ්‌ඤූහි. යං දුට්‌ඨො දොසාධිකරණං අත්‌තබ්‍යාබාධායපි චෙතෙති, පරබ්‍යාබාධායපි චෙතෙති, උභයබ්‍යාබාධායපි චෙතෙති. දොසෙ පහීනෙ නෙවත්‌තබ්‍යාබාධාය චෙතෙති, න පරබ්‍යාබාධාය චෙතෙති, න උභයබ්‍යාබාධාය චෙතෙති. සන්‌දිට්‌ඨිකා නිජ්‌ජරා අකාලිකා එහිපස්‌සිකා ඔපනෙය්‍යිකා පච්‌චත්‌තං වෙදිතබ්‌බා විඤ්‌ඤූහි. යං මූළ්‌හො මොහාධිකරණං අත්‌තබ්‍යාබාධායපි චෙතෙති, පරබ්‍යාබාධායපි චෙතෙති, උභයබ්‍යාබාධායපි චෙතෙති. මොහෙ පහීනෙ නෙවත්‌තබ්‍යාබාධාය චෙතෙති, න පරබ්‍යාබාධාය චෙතෙති, න උභයබ්‍යාබාධාය චෙතෙති. සන්‌දිට්‌ඨිකා නිජ්‌ජරා අකාලිකා එහිපස්‌සිකා ඔපනෙය්‍යිකා පච්‌චත්‌තං වෙදිතබ්‌බා විඤ්‌ඤූහි. ඉමා ඛො, ගාමණි, තිස්‌සො සන්‌දිට්‌ඨිකා නිජ්‌ජරා අකාලිකා එහිපස්‌සිකා ඔපනෙය්‍යිකා පච්‌චත්‌තං වෙදිතබ්‌බා විඤ්‌ඤූහී’’ති.
එවං වුත්‌තෙ, රාසියො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ…පෙ.… උපාසකං මං භගවා ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. ද්‌වාදසමං.
13. පාටලියසුත්‌තං
365. එකං සමයං භගවා කොලියෙසු විහරති උත්‌තරං නාම [උත්‌තරකං නාම (සී.)] කොලියානං නිගමො. අථ ඛො පාටලියො ගාමණි යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො පාටලියො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ – ‘සමණො ගොතමො මායං ජානාතී’ති. යෙ තෙ, භන්‌තෙ, එවමාහංසු – ‘සමණො ගොතමො මායං ජානාතී’ති, කච්‌චි තෙ, භන්‌තෙ, භගවතො වුත්‌තවාදිනො, න ච භගවන්‌තං අභූතෙන අබ්‌භාචික්‌ඛන්‌ති, ධම්‌මස්‌ස චානුධම්‌මං බ්‍යාකරොන්‌ති, න ච කොචි සහධම්‌මිකො වාදානුවාදො ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡති? අනබ්‌භාචික්‌ඛිතුකාමා හි මයං, භන්‌තෙ, භගවන්‌ත’’න්‌ති. ‘‘යෙ තෙ, ගාමණි, එවමාහංසු – ‘සමණො ගොතමො මායං ජානාතී’ති, වුත්‌තවාදිනො චෙව මෙ, තෙ න ච මං අභූතෙන අබ්‌භාචික්‌ඛන්‌ති, ධම්‌මස්‌ස චානුධම්‌මං බ්‍යාකරොන්‌ති, න ච කොචි සහධම්‌මිකො වාදානුවාදො ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡතීති, සච්‌චංයෙව කිර, භො, මයං තෙසං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං න සද්‌දහාම – ‘සමණො ගොතමො මායං ජානාතීති, සමණො ඛලු භො ගොතමො මායාවී’ති. යො නු ඛො, ගාමණි, එවං වදෙති – ‘අහං මායං ජානාමී’ති, සො එවං වදෙති – ‘අහං මායාවී’ති. තථෙව තං භගවා හොති, තථෙව තං සුගත හොතී’’ති. තෙන හි, ගාමණි, තඤ්‌ඤෙවෙත්‌ථ පටිපුච්‌ඡිස්‌සාමි; යථා තෙ ඛමෙය්‍ය, තථා තං බ්‍යාකරෙය්‍යාසි –
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, ජානාසි ත්‌වං කොලියානං ලම්‌බචූළකෙ භටෙ’’ති? ‘‘ජානාමහං, භන්‌තෙ, කොලියානං ලම්‌බචූළකෙ භටෙ’’ති. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, කිමත්‌ථියා කොලියානං ලම්‌බචූළකා භටා’’ති? ‘‘යෙ ච, භන්‌තෙ, කොලියානං චොරා තෙ ච පටිසෙධෙතුං, යානි ච කොලියානං දූතෙය්‍යානි තානි ච වහාතුං [තානි ච පහාතුං (ස්‍යා. කං.), තානි ච යාතුං (කත්‌ථචි), තානි චාවහාතුං (?)], එතදත්‌ථියා, භන්‌තෙ, කොලියානං ලම්‌බචූළකා භටා’’ති. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, ජානාසි ත්‌වං කොලියානං ලම්‌බචූළකෙ භටෙ සීලවන්‌තෙ වා තෙ දුස්‌සීලෙ වා’’ති? ‘‘ජානාමහං, භන්‌තෙ, කොලියානං ලම්‌බචූළකෙ භටෙ දුස්‌සීලෙ පාපධම්‌මෙ ; යෙ ච ලොකෙ දුස්‌සීලා පාපධම්‌මා කොලියානං ලම්‌බචූළකා භටා තෙසං අඤ්‌ඤතරා’’ති. ‘‘යො නු ඛො, ගාමණි, එවං වදෙය්‍ය – ‘පාටලියො ගාමණි ජානාති කොලියානං ලම්‌බචූළකෙ භටෙ දුස්‌සීලෙ පාපධම්‌මෙ, පාටලියොපි ගාමණි දුස්‌සීලො පාපධම්‌මො’ති, සම්‌මා නු ඛො සො වදමානො වදෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ! අඤ්‌ඤෙ, භන්‌තෙ, කොලියානං ලම්‌බචූළකා භටා, අඤ්‌ඤොහමස්‌මි. අඤ්‌ඤථාධම්‌මා කොලියානං ලම්‌බචූළකා භටා, අඤ්‌ඤථාධම්‌මොහමස්‌මී’’ති. ‘‘ත්‌වඤ්‌හි නාම, ගාමණි, ලච්‌ඡසි – ‘පාටලියො ගාමණි ජානාති කොලියානං ලම්‌බචූළකෙ භටෙ දුස්‌සීලෙ පාපධම්‌මෙ, න ච පාටලියො ගාමණි දුස්‌සීලො පාපධම්‌මො’ති, කස්‌මා තථාගතො න ලච්‌ඡති – ‘තථාගතො මායං ජානාති, න ච තථාගතො මායාවී’ති? මායං චාහං, ගාමණි, පජානාමි, මායාය ච විපාකං, යථාපටිපන්‌නො ච මායාවී කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති තඤ්‌ච පජානාමි’’.
‘‘පාණාතිපාතං චාහං, ගාමණි, පජානාමි, පාණාතිපාතස්‌ස ච විපාකං, යථාපටිපන්‌නො ච පාණාතිපාතී කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති තඤ්‌ච පජානාමි. අදින්‌නාදානං චාහං, ගාමණි, පජානාමි, අදින්‌නාදානස්‌ස ච විපාකං, යථාපටිපන්‌නො ච අදින්‌නාදායී කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති තඤ්‌ච පජානාමි. කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරං චාහං, ගාමණි, පජානාමි, කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරස්‌ස ච විපාකං, යථාපටිපන්‌නො ච කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරී කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති තඤ්‌ච පජානාමි. මුසාවාදං චාහං, ගාමණි, පජානාමි, මුසාවාදස්‌ස ච විපාකං, යථාපටිපන්‌නො ච මුසාවාදී කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති තඤ්‌ච පජානාමි. පිසුණවාචං චාහං, ගාමණි, පජානාමි, පිසුණවාචාය ච විපාකං, යථාපටිපන්‌නො ච පිසුණවාචො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති තඤ්‌ච පජානාමි. ඵරුසවාචං චාහං, ගාමණි, පජානාමි, ඵරුසවාචාය ච විපාකං, යථාපටිපන්‌නො ච ඵරුසවාචො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති තඤ්‌ච පජානාමි. සම්‌ඵප්‌පලාපං චාහං, ගාමණි, පජානාමි, සම්‌ඵප්‌පලාපස්‌ස ච විපාකං, යථාපටිපන්‌නො ච සම්‌ඵප්‌පලාපී කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති තඤ්‌ච පජානාමි. අභිජ්‌ඣං චාහං, ගාමණි, පජානාමි, අභිජ්‌ඣාය ච විපාකං, යථාපටිපන්‌නො ච අභිජ්‌ඣාලු කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති තඤ්‌ච පජානාමි. බ්‍යාපාදපදොසං චාහං, ගාමණි, පජානාමි, බ්‍යාපාදපදොසස්‌ස ච විපාකං, යථාපටිපන්‌නො ච බ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති තඤ්‌ච පජානාමි. මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිං චාහං, ගාමණි, පජානාමි, මිච්‌ඡාදිට්‌ඨියා ච විපාකං, යථාපටිපන්‌නො ච මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකො කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්‌ජති තඤ්‌ච පජානාමි.
‘‘සන්‌ති හි, ගාමණි, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යො කොචි පාණමතිපාතෙති, සබ්‌බො සො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදයති. යො කොචි අදින්‌නං ආදියති, සබ්‌බො සො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදයති. යො කොචි කාමෙසු මිච්‌ඡා චරති, සබ්‌බො සො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදයති. යො කොචි මුසා භණති, සබ්‌බො සො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදයතී’’’ති.
‘‘දිස්‌සති ඛො පන, ගාමණි, ඉධෙකච්‌චො මාලී කුණ්‌ඩලී සුන්‌හාතො [සුනහාතො (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] සුවිලිත්‌තො කප්‌පිතකෙසමස්‌සු ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙන්‌තො. තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො කිං අකාසි මාලී කුණ්‌ඩලී සුන්‌හාතො සුවිලිත්‌තො කප්‌පිතකෙසමස්‌සු ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙතී’ති? තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො රඤ්‌ඤො පච්‌චත්‌ථිකං පසය්‌හ ජීවිතා වොරොපෙසි. තස්‌ස රාජා අත්‌තමනො අභිහාරමදාසි. තෙනායං පුරිසො මාලී කුණ්‌ඩලී සුන්‌හාතො සුවිලිත්‌තො කප්‌පිතකෙසමස්‌සු, ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙතී’’’ති.
‘‘දිස්‌සති ඛො, ගාමණි, ඉධෙකච්‌චො දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා පච්‌ඡාබාහං ගාළ්‌හබන්‌ධනං බන්‌ධිත්‌වා ඛුරමුණ්‌ඩං කරිත්‌වා ඛරස්‌සරෙන පණවෙන රථියාය රථියං [රථිකාය රථිකං (සී.)] සිඞ්‌ඝාටකෙන සිඞ්‌ඝාටකං පරිනෙත්‌වා, දක්‌ඛිණෙන ද්‌වාරෙන නික්‌ඛාමෙත්‌වා, දක්‌ඛිණතො නගරස්‌ස සීසං ඡිජ්‌ජමානො. තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො කිං අකාසි, දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා පච්‌ඡාබාහං ගාළ්‌හබන්‌ධනං බන්‌ධිත්‌වා ඛුරමුණ්‌ඩං කරිත්‌වා ඛරස්‌සරෙන පණවෙන රථියාය රථියං සිඞ්‌ඝාටකෙන සිඞ්‌ඝාටකං පරිනෙත්‌වා දක්‌ඛිණෙන ද්‌වාරෙන නික්‌ඛාමෙත්‌වා දක්‌ඛිණතො නගරස්‌ස සීසං ඡින්‌දතී’ති[ඡිජ්‌ජතීති (කත්‌ථචි)]? තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො රාජවෙරී ඉත්‌ථිං වා පුරිසං වා ජීවිතා වොරොපෙසි, තෙන නං රාජානො ගහෙත්‌වා එවරූපං කම්‌මකාරණං කාරෙන්‌තී’’’ති.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, අපි නු තෙ එවරූපං දිට්‌ඨං වා සුතං වා’’ති? ‘‘දිට්‌ඨඤ්‌ච නො, භන්‌තෙ, සුතඤ්‌ච සුය්‍යිස්‌සති චා’’ති. ‘‘තත්‍ර, ගාමණි, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යො කොචි පාණමතිපාතෙති, සබ්‌බො සො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදයතී’ති, සච්‌චං වා තෙ ආහංසු මුසා වා’’ති? ‘‘මුසා, භන්‌තෙ’’. ‘‘යෙ පන තෙ තුච්‌ඡං මුසා විලපන්‌ති, සීලවන්‌තො වා තෙ දුස්‌සීලා වා’’ති? ‘‘දුස්‌සීලා , භන්‌තෙ’’. ‘‘යෙ පන තෙ දුස්‌සීලා පාපධම්‌මා මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා වා තෙ සම්‌මාපටිපන්‌නා වා’’ති? ‘‘මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා, භන්‌තෙ’’ . ‘‘යෙ පන තෙ මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා වා තෙ සම්‌මාදිට්‌ඨිකා වා’’ති? ‘‘මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා, භන්‌තෙ’’. ‘‘යෙ පන තෙ මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා කල්‌ලං නු තෙසු පසීදිතු’’න්‌ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘දිස්‌සති ඛො පන, ගාමණි, ඉධෙකච්‌චො මාලී කුණ්‌ඩලී…පෙ.… ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙන්‌තො. තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො කිං අකාසි මාලී කුණ්‌ඩලී…පෙ.… ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙතී’ති? තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො රඤ්‌ඤො පච්‌චත්‌ථිකස්‌ස පසය්‌හ රතනං අහාසි [පසය්‌හ අදින්‌නං රතනං ආදියි (ක.)]. තස්‌ස රාජා අත්‌තමනො අභිහාරමදාසි. තෙනායං පුරිසො මාලී කුණ්‌ඩලී…පෙ.… ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙතී’’’ති.
‘‘දිස්‌සති ඛො, ගාමණි, ඉධෙකච්‌චො දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා…පෙ.… දක්‌ඛිණතො නගරස්‌ස සීසං ඡිජ්‌ජමානො තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො කිං අකාසි දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා…පෙ.… දක්‌ඛිණතො නගරස්‌ස සීසං ඡින්‌දතී’ති? තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො ගාමා වා අරඤ්‌ඤා වා අදින්‌නං ථෙය්‍යසඞ්‌ඛාතං ආදියි. තෙන නං රාජානො ගහෙත්‌වා එවරූපං කම්‌මකාරණං කාරෙන්‌තී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, අපි නු තෙ එවරූපං දිට්‌ඨං වා සුතං වා’’ති? ‘‘දිට්‌ඨඤ්‌ච නො, භන්‌තෙ, සුතඤ්‌ච සුය්‍යිස්‌සති චා’’ති. ‘‘තත්‍ර , ගාමණි, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යො කොචි අදින්‌නං ආදියති, සබ්‌බො සො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදයතී’ති, සච්‌චං වා තෙ ආහංසු මුසා වාති…පෙ.… කල්‌ලං නු තෙසු පසීදිතු’’න්‌ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘දිස්‌සති ඛො පන, ගාමණි, ඉධෙකච්‌චො මාලී කුණ්‌ඩලී…පෙ.… ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙන්‌තො. තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො කිං අකාසි මාලී කුණ්‌ඩලී…පෙ.… ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙතී’ති? තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො රඤ්‌ඤො පච්‌චත්‌ථිකස්‌ස දාරෙසු චාරිත්‌තං ආපජ්‌ජි. තස්‌ස රාජා අත්‌තමනො අභිහාරමදාසි. තෙනායං පුරිසො මාලී කුණ්‌ඩලී…පෙ.… ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙතී’’’ති.
‘‘දිස්‌සති ඛො, ගාමණි, ඉධෙකච්‌චො දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා…පෙ.… දක්‌ඛිණතො නගරස්‌ස සීසං ඡිජ්‌ජමානො. තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො කිං අකාසි දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා…පෙ.… දක්‌ඛිණතො නගරස්‌ස සීසං ඡින්‌දතී’ති? තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො කුලිත්‌ථීසු කුලකුමාරීසු චාරිත්‌තං ආපජ්‌ජි, තෙන නං රාජානො ගහෙත්‌වා එවරූපං කම්‌මකාරණං කාරෙන්‌තී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, අපි නු තෙ එවරූපං දිට්‌ඨං වා සුතං වා’’ති? ‘‘දිට්‌ඨඤ්‌ච නො, භන්‌තෙ, සුතඤ්‌ච සුය්‍යිස්‌සති චා’’ති. ‘‘තත්‍ර, ගාමණි, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යො කොචි කාමෙසු මිච්‌ඡා චරති, සබ්‌බො සො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදයතී’ති, සච්‌චං වා තෙ ආහංසු මුසා වාති…පෙ.… කල්‌ලං නු තෙසු පසීදිතු’’න්‌ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘දිස්‌සති ඛො පන, ගාමණි, ඉධෙකච්‌චො මාලී කුණ්‌ඩලී සුන්‌හාතො සුවිලිත්‌තො කප්‌පිතකෙසමස්‌සු ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙන්‌තො. තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො කිං අකාසි මාලී කුණ්‌ඩලී සුන්‌හාතො සුවිලිත්‌තො කප්‌පිතකෙසමස්‌සු ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙතී’ති? තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො රාජානං මුසාවාදෙන හාසෙසි. තස්‌ස රාජා අත්‌තමනො අභිහාරමදාසි. තෙනායං පුරිසො මාලී කුණ්‌ඩලී සුන්‌හාතො සුවිලිත්‌තො කප්‌පිතකෙසමස්‌සු ඉත්‌ථිකාමෙහි රාජා මඤ්‌ඤෙ පරිචාරෙතී’’’ති.
‘‘දිස්‌සති ඛො, ගාමණි, ඉධෙකච්‌චො දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා පච්‌ඡාබාහං ගාළ්‌හබන්‌ධනං බන්‌ධිත්‌වා ඛුරමුණ්‌ඩං කරිත්‌වා ඛරස්‌සරෙන පණවෙන රථියාය රථියං සිඞ්‌ඝාටකෙන සිඞ්‌ඝාටකං පරිනෙත්‌වා දක්‌ඛිණෙන ද්‌වාරෙන නික්‌ඛාමෙත්‌වා දක්‌ඛිණතො නගරස්‌ස සීසං ඡිජ්‌ජමානො. තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො කිං අකාසි දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා පච්‌ඡාබාහං ගාළ්‌හබන්‌ධනං බන්‌ධිත්‌වා ඛුරමුණ්‌ඩං කරිත්‌වා ඛරස්‌සරෙන පණවෙන රථියාය රථියං සිඞ්‌ඝාටකෙන සිඞ්‌ඝාටකං පරිනෙත්‌වා, දක්‌ඛිණෙන ද්‌වාරෙන නික්‌ඛාමෙත්‌වා, දක්‌ඛිණතො නගරස්‌ස සීසං ඡින්‌දතී’ති? තමෙනං එවමාහංසු – ‘අම්‌භො! අයං පුරිසො ගහපතිස්‌ස වා ගහපතිපුත්‌තස්‌ස වා මුසාවාදෙන අත්‌ථං භඤ්‌ජි, තෙන නං රාජානො ගහෙත්‌වා එවරූපං කම්‌මකාරණං කාරෙන්‌තී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ගාමණි, අපි නු තෙ එවරූපං දිට්‌ඨං වා සුතං වා’’ති? ‘‘දිට්‌ඨඤ්‌ච නො , භන්‌තෙ, සුතඤ්‌ච සුය්‍යිස්‌සති චා’’ති. ‘‘තත්‍ර, ගාමණි, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යො කොචි මුසා භණති, සබ්‌බො සො දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදයතී’ති, සච්‌චං වා තෙ ආහංසු මුසා වා’’ති ? ‘‘මුසා, භන්‌තෙ’’. ‘‘යෙ පන තෙ තුච්‌ඡං මුසා විලපන්‌ති සීලවන්‌තො වා තෙ දුස්‌සීලා වා’’ති? ‘‘දුස්‌සීලා, භන්‌තෙ’’. ‘‘යෙ පන තෙ දුස්‌සීලා පාපධම්‌මා මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා වා තෙ සම්‌මාපටිපන්‌නා වා’’ති? ‘‘මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා, භන්‌තෙ’’. ‘‘යෙ පන තෙ මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා වා තෙ සම්‌මාදිට්‌ඨිකා වා’’ති? ‘‘මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා, භන්‌තෙ’’. ‘‘යෙ පන තෙ මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා කල්‌ලං නු තෙසු පසීදිතු’’න්‌ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘අච්‌ඡරියං, භන්‌තෙ, අබ්‌භුතං, භන්‌තෙ! අත්‌ථි මෙ, භන්‌තෙ, ආවසථාගාරං. තත්‌ථ අත්‌ථි මඤ්‌චකානි, අත්‌ථි ආසනානි, අත්‌ථි උදකමණිකො, අත්‌ථි තෙලප්‌පදීපො. තත්‌ථ යො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා වාසං උපෙති, තෙනාහං යථාසත්‌ති යථාබලං සංවිභජාමි. භූතපුබ්‌බං, භන්‌තෙ, චත්‌තාරො සත්‌ථාරො නානාදිට්‌ඨිකා නානාඛන්‌තිකා නානාරුචිකා, තස්‌මිං ආවසථාගාරෙ වාසං උපගච්‌ඡුං’’.
‘‘එකො සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – ‘නත්‌ථි දින්‌නං, නත්‌ථි යිට්‌ඨං, නත්‌ථි හුතං, නත්‌ථි සුකතදුක්‌කටානං කම්‌මානං ඵලං විපාකො. නත්‌ථි අයං ලොකො, නත්‌ථි පරො ලොකො, නත්‌ථි මාතා, නත්‌ථි පිතා, නත්‌ථි සත්‌තා ඔපපාතිකා, නත්‌ථි ලොකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සම්‌මග්‌ගතා සම්‌මාපටිපන්‌නා යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තී’’’ති.
‘‘එකො සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – ‘අත්‌ථි දින්‌නං, අත්‌ථි යිට්‌ඨං , අත්‌ථි හුතං, අත්‌ථි සුකතදුක්‌කටානං කම්‌මානං ඵලං විපාකො, අත්‌ථි අයං ලොකො, අත්‌ථි පරො ලොකො, අත්‌ථි මාතා, අත්‌ථි පිතා, අත්‌ථි සත්‌තා ඔපපාතිකා, අත්‌ථි ලොකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සම්‌මග්‌ගතා සම්‌මාපටිපන්‌නා, යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තී’’’ති.
‘‘එකො සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – ‘කරොතො කාරයතො, ඡින්‌දතො ඡෙදාපයතො, පචතො පාචාපයතො, සොචයතො සොචාපයතො, කිලමතො කිලමාපයතො, ඵන්‌දතො ඵන්‌දාපයතො, පාණමතිපාතයතො, අදින්‌නං ආදියතො, සන්‌ධිං ඡින්‌දතො, නිල්‌ලොපං හරතො, එකාගාරිකං කරොතො, පරිපන්‌ථෙ තිට්‌ඨතො, පරදාරං ගච්‌ඡතො, මුසා භණතො, කරොතො න කරීයති පාපං. ඛුරපරියන්‌තෙන චෙපි චක්‌කෙන යො ඉමිස්‌සා පථවියා පාණෙ එකං මංසඛලං එකං මංසපුඤ්‌ජං කරෙය්‍ය, නත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, නත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. දක්‌ඛිණං චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය හනන්‌තො ඝාතෙන්‌තො ඡින්‌දන්‌තො ඡෙදාපෙන්‌තො පචන්‌තො පාචාපෙන්‌තො, නත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, නත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. උත්‌තරං චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය දදන්‌තො දාපෙන්‌තො යජන්‌තො යජාපෙන්‌තො, නත්‌ථි තතොනිදානං පුඤ්‌ඤං, නත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො. දානෙන දමෙන සංයමෙන සච්‌චවජ්‌ජෙන නත්‌ථි පුඤ්‌ඤං, නත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො’’’ති.
‘‘එකො සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – ‘කරොතො කාරයතො, ඡින්‌දතො ඡෙදාපයතො, පචතො පාචාපයතො, සොචයතො සොචාපයතො, කිලමතො කිලමාපයතො, ඵන්‌දතො ඵන්‌දාපයතො, පාණමතිපාතයතො, අදින්‌නං ආදියතො, සන්‌ධිං ඡින්‌දතො, නිල්‌ලොපං හරතො, එකාගාරිකං කරොතො, පරිපන්‌ථෙ තිට්‌ඨතො, පරදාරං ගච්‌ඡතො , මුසා භණතො, කරොතො කරීයති පාපං. ඛුරපරියන්‌තෙන චෙපි චක්‌කෙන යො ඉමිස්‌සා පථවියා පාණෙ එකං මංසඛලං එකං මංසපුඤ්‌ජං කරෙය්‍ය, අත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, අත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. දක්‌ඛිණං චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය හනන්‌තො ඝාතෙන්‌තො ඡින්‌දන්‌තො ඡෙදාපෙන්‌තො පචන්‌තො පාචාපෙන්‌තො, අත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, අත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. උත්‌තරං චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය දදන්‌තො දාපෙන්‌තො, යජන්‌තො යජාපෙන්‌තො, අත්‌ථි තතොනිදානං පුඤ්‌ඤං, අත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො. දානෙන දමෙන සංයමෙන සච්‌චවජ්‌ජෙන අත්‌ථි පුඤ්‌ඤං, අත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො’’’ති.
‘‘තස්‌ස මය්‌හං, භන්‌තෙ, අහුදෙව කඞ්‌ඛා, අහු විචිකිච්‌ඡා – ‘කොසු නාම ඉමෙසං භවතං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං සච්‌චං ආහ, කො මුසා’’’ති?
‘‘අලඤ්‌හි තෙ, ගාමණි, කඞ්‌ඛිතුං, අලං විචිකිච්‌ඡිතුං. කඞ්‌ඛනීයෙ ච පන තෙ ඨානෙ විචිකිච්‌ඡා උප්‌පන්‌නා’’ති. ‘‘එවං පසන්‌නොහං, භන්‌තෙ, භගවති. පහොති මෙ භගවා තථා ධම්‌මං දෙසෙතුං යථාහං ඉමං කඞ්‌ඛාධම්‌මං පජහෙය්‍ය’’න්‌ති.
‘‘අත්‌ථි, ගාමණි, ධම්‌මසමාධි. තත්‍ර චෙ ත්‌වං චිත්‌තසමාධිං පටිලභෙය්‍යාසි. එවං ත්‌වං ඉමං කඞ්‌ඛාධම්‌මං පජහෙය්‍යාසි. කතමො ච, ගාමණි, ධම්‌මසමාධි? ඉධ, ගාමණි, අරියසාවකො පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, අදින්‌නාදානං පහාය අදින්‌නාදානා පටිවිරතො හොති, කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරං පහාය කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා පටිවිරතො හොති, මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, පිසුණං වාචං පහාය පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො හොති , ඵරුසං වාචං පහාය ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො හොති, සම්‌ඵප්‌පලාපං පහාය සම්‌ඵප්‌පලාපා පටිවිරතො හොති, අභිජ්‌ඣං පහාය අනභිජ්‌ඣාලු හොති, බ්‍යාපාදපදොසං පහාය අබ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො හොති, මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිං පහාය සම්‌මාදිට්‌ඨිකො හොති.
‘‘ස ඛො සො, ගාමණි, අරියසාවකො එවං විගතාභිජ්‌ඣො විගතබ්‍යාපාදො අසම්‌මූළ්‌හො සම්‌පජානො පටිස්‌සතො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං, ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති. සො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘ය්‌වායං සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – නත්‌ථි දින්‌නං, නත්‌ථි යිට්‌ඨං, නත්‌ථි හුතං, නත්‌ථි සුකතදුක්‌කටානං කම්‌මානං ඵලං විපාකො, නත්‌ථි අයං ලොකො, නත්‌ථි පරො ලොකො, නත්‌ථි මාතා, නත්‌ථි පිතා, නත්‌ථි සත්‌තා ඔපපාතිකා, නත්‌ථි ලොකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා, සම්‌මග්‌ගතා සම්‌මාපටිපන්‌නා යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තී’ති. ‘සචෙ තස්‌ස භොතො සත්‌ථුනො සච්‌චං වචනං, අපණ්‌ණකතාය මය්‌හං, ය්‌වාහං [යොහං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] න කිඤ්‌චි [කඤ්‌චි (?)] බ්‍යාබාධෙමි තසං වා ථාවරං වා? උභයමෙත්‌ථ [උභයත්‌ථ මෙ (?) ම. නි. 2.95 පාළියා සංසන්‌දෙතබ්‌බං] කටග්‌ගාහො, යං චම්‌හි කායෙන සංවුතො වාචාය සංවුතො මනසා සංවුතො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සාමී’ති [පරං මරණා න උපපජ්‌ජිස්‌සාමීති (?)]. තස්‌ස පාමොජ්‌ජං ජායති. පමුදිතස්‌ස පීති ජායති. පීතිමනස්‌ස කායො පස්‌සම්‌භති. පස්‌සද්‌ධකායො සුඛං වෙදයති. සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති. අයං ඛො, ගාමණි, ධම්‌මසමාධි . තත්‍ර චෙ ත්‌වං චිත්‌තසමාධිං පටිලභෙය්‍යාසි, එවං ත්‌වං ඉමං කඞ්‌ඛාධම්‌මං පජහෙය්‍යාසි.
‘‘ස ඛො සො, ගාමණි, අරියසාවකො එවං විගතාභිජ්‌ඣො විගතබ්‍යාපාදො අසම්‌මූළ්‌හො සම්‌පජානො පටිස්‌සතො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං, ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති. සො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘ය්‌වායං සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – අත්‌ථි දින්‌නං, අත්‌ථි යිට්‌ඨං, අත්‌ථි හුතං, අත්‌ථි සුකතදුක්‌කටානං කම්‌මානං ඵලං විපාකො, අත්‌ථි අයං ලොකො, අත්‌ථි පරො ලොකො, අත්‌ථි මාතා, අත්‌ථි පිතා, අත්‌ථි සත්‌තා ඔපපාතිකා, අත්‌ථි ලොකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා, සම්‌මග්‌ගතා සම්‌මාපටිපන්‌නා යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තී’ති. ‘සචෙ තස්‌ස භොතො සත්‌ථුනො සච්‌චං වචනං, අපණ්‌ණකතාය මය්‌හං, ය්‌වාහං න කිඤ්‌චි බ්‍යාබාධෙමි තසං වා ථාවරං වා? උභයමෙත්‌ථ කටග්‌ගාහො, යං චම්‌හි කායෙන සංවුතො වාචාය සංවුතො මනසා සංවුතො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සාමී’ති. තස්‌ස පාමොජ්‌ජං ජායති. පමුදිතස්‌ස පීති ජායති. පීතිමනස්‌ස කායො පස්‌සම්‌භති. පස්‌සද්‌ධකායො සුඛං වෙදයති. සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති. අයං ඛො, ගාමණි, ධම්‌මසමාධි. තත්‍ර චෙ ත්‌වං චිත්‌තසමාධිං පටිලභෙය්‍යාසි, එවං ත්‌වං ඉමං කඞ්‌ඛාධම්‌මං පජහෙය්‍යාසි.
‘‘ස ඛො සො, ගාමණි, අරියසාවකො එවං විගතාභිජ්‌ඣො විගතබ්‍යාපාදො අසම්‌මූළ්‌හො සම්‌පජානො පටිස්‌සතො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං, ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති. සො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘ය්‌වායං සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – කරොතො කාරයතො, ඡින්‌දතො ඡෙදාපයතො, පචතො පාචාපයතො, සොචයතො සොචාපයතො, කිලමතො කිලමාපයතො, ඵන්‌දතො ඵන්‌දාපයතො, පාණමතිපාතයතො, අදින්‌නං ආදියතො, සන්‌ධිං ඡින්‌දතො, නිල්‌ලොපං හරතො, එකාගාරිකං කරොතො, පරිපන්‌ථෙ තිට්‌ඨතො, පරදාරං ගච්‌ඡතො, මුසා භණතො, කරොතො න කරීයති පාපං. ඛුරපරියන්‌තෙන චෙපි චක්‌කෙන යො ඉමිස්‌සා පථවියා පාණෙ එකං මංසඛලං එකං මංසපුඤ්‌ජං කරෙය්‍ය, නත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, නත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. දක්‌ඛිණඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය හනන්‌තො ඝාතෙන්‌තො ඡින්‌දන්‌තො ඡෙදාපෙන්‌තො පචන්‌තො පාචාපෙන්‌තො, නත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, නත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. උත්‌තරඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය දදන්‌තො දාපෙන්‌තො, යජන්‌තො යජාපෙන්‌තො, නත්‌ථි තතොනිදානං පුඤ්‌ඤං, නත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො. දානෙන දමෙන සංයමෙන සච්‌චවජ්‌ජෙන නත්‌ථි පුඤ්‌ඤං, නත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො’ති. ‘සචෙ තස්‌ස භොතො සත්‌ථුනො සච්‌චං වචනං, අපණ්‌ණකතාය මය්‌හං, ය්‌වාහං න කිඤ්‌චි බ්‍යාබාධෙමි තසං වා ථාවරං වා? උභයමෙත්‌ථ කටග්‌ගාහො, යං චම්‌හි කායෙන සංවුතො වාචාය සංවුතො මනසා සංවුතො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සාමී’ති [පරං මරණා න උපපජ්‌ජිස්‌සාමීති (?)]. තස්‌ස පාමොජ්‌ජං ජායති. පමුදිතස්‌ස පීති ජායති. පීතිමනස්‌ස කායො පස්‌සම්‌භති. පස්‌සද්‌ධකායො සුඛං වෙදයති. සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති. අයං ඛො, ගාමණි, ධම්‌මසමාධි තත්‍ර චෙ ත්‌වං චිත්‌තසමාධිං පටිලභෙය්‍යාසි, එවං ත්‌වං ඉමං කඞ්‌ඛාධම්‌මං පජහෙය්‍යාසි.
‘‘ස ඛො සො, ගාමණි, අරියසාවකො එවං විගතාභිජ්‌ඣො විගතබ්‍යාපාදො අසම්‌මූළ්‌හො සම්‌පජානො පටිස්‌සතො මෙත්‌තාසහගතෙ චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං, ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති. සො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘ය්‌වායං සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – කරොතො කාරයතො, ඡින්‌දතො ඡෙදාපයතො, පචතො පාචාපයතො, සොචයතො සොචාපයතො, කිලමතො කිලමාපයතො, ඵන්‌දතො ඵන්‌දාපයතො, පාණමතිපාතයතො, අදින්‌නං ආදියතො, සන්‌ධිං ඡින්‌දතො, නිල්‌ලොපං හරතො, එකාගාරිකං කරොතො, පරිපන්‌ථෙ තිට්‌ඨතො, පරදාරං ගච්‌ඡතො, මුසා භණතො, කරොතො කරීයති පාපං. ඛුරපරියන්‌තෙන චෙපි චක්‌කෙන යො ඉමිස්‌සා පථවියා පාණෙ එකං මංසඛලං එකං මංසපුඤ්‌ජං කරෙය්‍ය, අත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, අත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. දක්‌ඛිණඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය හනන්‌තො ඝාතෙන්‌තො ඡින්‌දන්‌තො ඡෙදාපෙන්‌තො පචන්‌තො පාචාපෙන්‌තො, අත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, අත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. උත්‌තරඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය දදන්‌තො දාපෙන්‌තො, යජන්‌තො යජාපෙන්‌තො, අත්‌ථි තතොනිදානං පුඤ්‌ඤං, අත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො. දානෙන දමෙන සංයමෙන සච්‌චවජ්‌ජෙන අත්‌ථි පුඤ්‌ඤං අත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමොති. සචෙ තස්‌ස භොතො සත්‌ථුනො සච්‌චං වචනං, අපණ්‌ණකතාය මය්‌හං, ය්‌වාහං න කිඤ්‌චි බ්‍යාබාධෙමි තසං වා ථාවරං වා? උභයමෙත්‌ථ කටග්‌ගාහො, යං චම්‌හි කායෙන සංවුතො වාචාය සංවුතො මනසා සංවුතො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සාමී’ති. තස්‌ස පාමොජ්‌ජං ජායති. පමුදිතස්‌ස පීති ජායති. පීතිමනස්‌ස කායො පස්‌සම්‌භති. පස්‌සද්‌ධකායො සුඛං වෙදයති. සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති. අයං ඛො, ගාමණි, ධම්‌මසමාධි. තත්‍ර චෙ ත්‌වං චිත්‌තසමාධිං පටිලභෙය්‍යාසි, එවං ත්‌වං ඉමං කඞ්‌ඛාධම්‌මං පජහෙය්‍යාසි.
‘‘ස ඛො සො, ගාමණි, අරියසාවකො එවං විගතාභිජ්‌ඣො විගතබ්‍යාපාදො අසම්‌මූළ්‌හො සම්‌පජානො පටිස්‌සතො කරුණාසහගතෙ චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති…පෙ.… මුදිතාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති…පෙ.….
‘‘ස ඛො සො, ගාමණි, අරියසාවකො එවං විගතාභිජ්‌ඣො විගතබ්‍යාපාදො අසම්‌මූළ්‌හො සම්‌පජානො පටිස්‌සතො උපෙක්‌ඛාසහගතෙ චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං, ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති. සො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘ය්‌වායං සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – නත්‌ථි දින්‌නං, නත්‌ථි යිට්‌ඨං, නත්‌ථි හුතං නත්‌ථි සුකතදුක්‌කටානං කම්‌මානං ඵලං විපාකො, නත්‌ථි අයං ලොකො නත්‌ථි පරො ලොකො, නත්‌ථි මාතා නත්‌ථි පිතා නත්‌ථි සත්‌තා ඔපපාතිකා, නත්‌ථි ලොකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සම්‌මග්‌ගතා සම්‌මාපටිපන්‌නා යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තීති. සචෙ තස්‌ස භොතො සත්‌ථුනො සච්‌චං වචනං, අපණ්‌ණකතාය මය්‌හං, ය්‌වාහං න කිඤ්‌චි බ්‍යාබාධෙමි තසං වා ථාවරං වා? උභයමෙත්‌ථ කටග්‌ගාහො, යං චම්‌හි කායෙන සංවුතො වාචාය සංවුතො මනසා සංවුතො , යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සාමී’ති. තස්‌ස පාමොජ්‌ජං ජායති. පමුදිතස්‌ස පීති ජායති. පීතිමනස්‌ස කායො පස්‌සම්‌භති. පස්‌සද්‌ධකායො සුඛං වෙදයති. සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති. අයං ඛො, ගාමණි, ධම්‌මසමාධි. තත්‍ර චෙ ත්‌වං චිත්‌තසමාධිං පටිලභෙය්‍යාසි, එවං ත්‌වං ඉමං කඞ්‌ඛාධම්‌මං පජහෙය්‍යාසි.
‘‘ස ඛො සො, ගාමණි, අරියසාවකො එවං විගතාභිජ්‌ඣො විගතබ්‍යාපාදො අසම්‌මූළ්‌හො සම්‌පජානො පටිස්‌සතො උපෙක්‌ඛාසහගතෙ චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං, ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති. සො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘ය්‌වායං සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – අත්‌ථි දින්‌නං, අත්‌ථි යිට්‌ඨං, අත්‌ථි හුතං, අත්‌ථි සුකතදුක්‌කටානං කම්‌මානං ඵලං විපාකො, අත්‌ථි අයං ලොකො අත්‌ථි පරො ලොකො, අත්‌ථි මාතා අත්‌ථි පිතා අත්‌ථි සත්‌තා ඔපපාතිකා, අත්‌ථි ලොකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා සම්‌මග්‌ගතා සම්‌මාපටිපන්‌නා යෙ ඉමඤ්‌ච ලොකං පරඤ්‌ච ලොකං සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා පවෙදෙන්‌තීති. සචෙ තස්‌ස භොතො සත්‌ථුනො සච්‌චං වචනං, අපණ්‌ණකතාය මය්‌හං, ය්‌වාහං න කිඤ්‌චි බ්‍යාබාධෙමි තසං වා ථාවරං වා? උභයමෙත්‌ථ කටග්‌ගාහො, යං චම්‌හි කායෙන සංවුතො වාචාය සංවුතො මනසා සංවුතො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සාමී’ති. තස්‌ස පාමොජ්‌ජං ජායති. පමුදිතස්‌ස පීති ජායති. පීතිමනස්‌ස කායො පස්‌සම්‌භති. පස්‌සද්‌ධකායො සුඛං වෙදයති. සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති. අයං ඛො, ගාමණි, ධම්‌මසමාධි. තත්‍ර චෙ ත්‌වං චිත්‌තසමාධිං පටිලභෙය්‍යාසි, එවං ත්‌වං ඉමං කඞ්‌ඛාධම්‌මං පජහෙය්‍යාසි.
‘‘ස ඛො සො, ගාමණි, අරියසාවකො එවං විගතාභිජ්‌ඣො විගතබ්‍යාපාදො අසම්‌මූළ්‌හො සම්‌පජානො පටිස්‌සතො උපෙක්‌ඛාසහගතෙ චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං, ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති. සො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘ය්‌වායං සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – කරොතො කාරයතො, ඡෙදතො ඡෙදාපයතො, පචතො පාචාපයතො, සොචයතො සොචාපයතො, කිලමතො කිලමාපයතො, ඵන්‌දතො ඵන්‌දාපයතො, පාණමතිපාතයතො, අදින්‌නං ආදියතො, සන්‌ධිං ඡින්‌දතො, නිල්‌ලොපං හරතො, එකාගාරිකං කරොතො, පරිපන්‌ථෙ තිට්‌ඨතො, පරදාරං ගච්‌ඡතො, මුසා භණතො, කරොතො න කරීයති පාපං . ඛුරපරියන්‌තෙන චෙපි චක්‌කෙන යො ඉමිස්‌සා පථවියා පාණෙ එකං මංසඛලං එකං මංසපුඤ්‌ජං කරෙය්‍ය, නත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, නත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. දක්‌ඛිණඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය හනන්‌තො ඝාතෙන්‌තො ඡින්‌දන්‌තො ඡෙදාපෙන්‌තො පචන්‌තො පාචාපෙන්‌තො, නත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, නත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. උත්‌තරඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය දදන්‌තො දාපෙන්‌තො, යජන්‌තො යජාපෙන්‌තො, නත්‌ථි තතොනිදානං පුඤ්‌ඤං, නත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො. දානෙන දමෙන සංයමෙන සච්‌චවජ්‌ජෙන නත්‌ථි පුඤ්‌ඤං, නත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො’ති. ‘සචෙ තස්‌ස භොතො සත්‌ථුනො සච්‌චං වචනං, අපණ්‌ණකතාය මය්‌හං, ය්‌වාහං න කිඤ්‌චි බ්‍යාබාධෙමි තසං වා ථාවරං වා? උභයමෙත්‌ථ කටග්‌ගාහො, යං චම්‌හි කායෙන සංවුතො වාචාය සංවුතො මනසා සංවුතො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සාමී’ති. තස්‌ස පාමොජ්‌ජං ජායති. පමුදිතස්‌ස පීති ජායති. පීතිමනස්‌ස කායො පස්‌සම්‌භති. පස්‌සද්‌ධකායො සුඛං වෙදයති. සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති. අයං ඛො, ගාමණි, ධම්‌මසමාධි. තත්‍ර චෙ ත්‌වං චිත්‌තසමාධිං පටිලභෙය්‍යාසි, එවං ත්‌වං ඉමං කඞ්‌ඛාධම්‌මං පජහෙය්‍යාසි.
‘‘ස ඛො සො, ගාමණි, අරියසාවකො එවං විගතාභිජ්‌ඣො විගතබ්‍යාපාදො අසම්‌මූළ්‌හො සම්‌පජානො පටිස්‌සතො උපෙක්‌ඛාසහගතෙ චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං, ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති. සො ඉති පටිසඤ්‌චික්‌ඛති – ‘ය්‌වායං සත්‌ථා එවංවාදී එවංදිට්‌ඨි – කරොතො කාරයතො, ඡින්‌දතො ඡෙදාපයතො, පචතො පාචාපයතො, සොචයතො සොචාපයතො, කිලමතො කිලමාපයතො, ඵන්‌දතො ඵන්‌දාපයතො, පාණමතිපාතයතො, අදින්‌නං ආදියතො, සන්‌ධිං ඡින්‌දතො, නිල්‌ලොපං හරතො, එකාගාරිකං කරොතො, පරිපන්‌ථෙ තිට්‌ඨතො, පරදාරං ගච්‌ඡතො, මුසා භණතො, කරොතො කරීයති පාපං. ඛුරපරියන්‌තෙන චෙපි චක්‌කෙන යො ඉමිස්‌සා පථවියා පාණෙ එකං මංසඛලං එකං මංසපුඤ්‌ජං කරෙය්‍ය, අත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, අත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. දක්‌ඛිණඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය හනන්‌තො ඝාතෙන්‌තො ඡින්‌දන්‌තො ඡෙදාපෙන්‌තො පචන්‌තො පාචාපෙන්‌තො, අත්‌ථි තතොනිදානං පාපං, අත්‌ථි පාපස්‌ස ආගමො. උත්‌තරඤ්‌චෙපි ගඞ්‌ගාය තීරං ගච්‌ඡෙය්‍ය දදන්‌තො දාපෙන්‌තො, යජන්‌තො යජාපෙන්‌තො, අත්‌ථි තතොනිදානං පුඤ්‌ඤං, අත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො. දානෙන දමෙන සංයමෙන සච්‌චවජ්‌ජෙන අත්‌ථි පුඤ්‌ඤං, අත්‌ථි පුඤ්‌ඤස්‌ස ආගමො’ති. ‘සචෙ තස්‌ස භොතො සත්‌ථුනො සච්‌චං වචනං, අපණ්‌ණකතාය මය්‌හං, ය්‌වාහං න කිඤ්‌චි බ්‍යාබාධෙමි තසං වා ථාවරං වා? උභයමෙත්‌ථ කටග්‌ගාහො, යං චම්‌හි කායෙන සංවුතො වාචාය සංවුතො මනසා සංවුතො, යඤ්‌ච කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපජ්‌ජිස්‌සාමී’ති. තස්‌ස පාමොජ්‌ජං ජායති. පමුදිතස්‌ස පීති ජායති. පීතිමනස්‌ස කායො පස්‌සම්‌භති. පස්‌සද්‌ධකායො සුඛං වෙදයති. සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති. අයං ඛො, ගාමණි, ධම්‌මසමාධි. තත්‍ර චෙ ත්‌වං චිත්‌තසමාධිං පටිලභෙය්‍යාසි, එවං ත්‌වං ඉමං කඞ්‌ඛාධම්‌මං පජහෙය්‍යාසී’’ති.
එවං වුත්‌තෙ, පාටලියො ගාමණි භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ, අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ…පෙ.… අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති. තෙරසමං.
ගාමණිසංයුත්‌තං සමත්‌තං.
තස්‌සුද්‌දානං –
දෙසනා සඞ්‌ඛකුලං මණිචූළං, භද්‍රරාසියපාටලීති.
No comments:
Post a Comment